Bị lao phổi nhưng không ho: Dấu hiệu nhận biết và cách xử trí đúng

Nhiều người nghĩ rằng lao phổi luôn đi kèm với ho kéo dài, nhưng thực tế có không ít trường hợp bị lao phổi nhưng không ho trong suốt giai đoạn đầu của bệnh. Điều này khiến việc phát hiện trở nên khó khăn, người bệnh dễ nhầm với các bệnh lý khác – dẫn đến chậm trễ điều trị.

Bài viết dưới đây giúp bạn nhận biết các biểu hiện của lao phổi không ho, lý do vì sao xảy ra tình trạng này, chẩn đoán – điều trị và cách phòng ngừa.

Lao phổi nhưng không ho có xảy ra không?

Nhiều người mặc định rằng ho kéo dài là dấu hiệu quan trọng nhất của lao phổi. Tuy nhiên, trên thực tế lâm sàng, bác sĩ gặp không ít trường hợp mắc lao phổi nhưng hoàn toàn không xuất hiện triệu chứng ho, đặc biệt trong giai đoạn đầu hoặc ở những nhóm bệnh nhân đặc biệt. Điều này khiến việc phát hiện bệnh khó khăn hơn rất nhiều và dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn sức khỏe thông thường.

Có một số lý do giải thích vì sao người bệnh có thể mắc lao phổi nhưng không ho:

• Giai đoạn rất sớm, tổn thương chưa lan rộng: Khi vi khuẩn lao mới xâm nhập, các ổ viêm thường nhỏ, nằm sâu trong nhu mô phổi. Tổn thương chưa đủ lớn để kích thích các thụ thể gây ho, nên người bệnh vẫn sinh hoạt bình thường mà không cảm thấy bất thường.
• Tổn thương ở vị trí không kích thích phản xạ ho: Nếu vùng viêm hoặc thâm nhiễm nằm xa đường dẫn khí (phế quản lớn), phản xạ ho có thể không xuất hiện. Đây là lý do nhiều người chỉ phát hiện lao khi tình cờ chụp X-quang ngực.
• Ở một số người có đáp ứng miễn dịch tốt, tổn thương lao được giới hạn, ít phá hủy nhu mô phổi và ít kích thích đường thở, dẫn đến ít hoặc không ho.
• Người cao tuổi hoặc người suy giảm miễn dịch có biểu hiện không điển hình: Người cao tuổi, người mắc HIV, đái tháo đường, bệnh thận mạn, đang dùng corticoid hoặc hóa trị… thường không có phản ứng viêm rầm rộ, dẫn đến tình trạng lao phổi tiến triển nhưng ít ho, ít sốt – thậm chí hoàn toàn không triệu chứng trong một thời gian dài.

Lao phổi nhưng không ho có nguy hiểm không?

Có. Lao phổi dù không gây ho vẫn nguy hiểm không kém bất kỳ thể lao điển hình nào. Vấn đề nằm ở chỗ người bệnh thường không nhận ra mình đang mắc bệnh. Vì không có triệu chứng ho kéo dài, họ dễ cho rằng cơ thể chỉ đang mệt mỏi, cảm nhẹ hoặc suy nhược. Việc tự điều trị tại nhà khiến quá trình chẩn đoán bị trì hoãn, trong khi vi khuẩn lao vẫn âm thầm tấn công phổi.

Khi bệnh không được phát hiện sớm, tổn thương phổi có thể lan rộng, hình thành hang lao, gây xơ hóa và làm giảm dần chức năng hô hấp. Đây là lý do nhiều bệnh nhân chỉ đến viện khi đã khó thở, sút cân nhiều hoặc bị biến chứng.

Nếu không được điều trị kịp thời, lao phổi thể không ho còn có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như tràn dịch màng phổi, ho ra máu, suy hô hấp hoặc tổn thương phổi vĩnh viễn. Các biến chứng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm kéo dài thời gian điều trị và tăng nguy cơ tái phát.

Lao phổi có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như tràn dịch màng phổi, ho ra máu, suy hô hấp hoặc tổn thương phổi vĩnh viễn

Chính vì vậy, không nên chờ đến khi xuất hiện ho kéo dài mới nghĩ đến lao phổi. Các biểu hiện toàn thân như mệt mỏi, sụt cân, sốt nhẹ về chiều hay đổ mồ hôi đêm đều là tín hiệu quan trọng cần được lưu ý. Phát hiện sớm sẽ giúp điều trị hiệu quả hơn, hạn chế biến chứng.

Chẩn đoán lao phổi khi không có ho

Khi nghi ngờ lao phổi dù không ho, các bước chẩn đoán hiện nay bao gồm:

• X-quang ngực: Bước tầm soát đầu tiên, phát hiện các tổn thương nghi lao (thâm nhiễm, nốt, hang, xơ…).
• Xpert MTB/RIF (GeneXpert) trên đờm, dịch rửa dạ dày, dịch rửa phế quản-phế nang: Là xét nghiệm tiêu chuẩn vàng hiện nay để chẩn đoán xác định lao và đồng thời phát hiện kháng rifampicin. Độ nhạy cao hơn nhiều so với nuôi cấy ở những trường hợp ít vi khuẩn (rất thường gặp ở bệnh nhân không ho).
• CT ngực độ phân giải cao: Dùng khi X-quang nghi ngờ nhưng GeneXpert âm tính, giúp phát hiện tổn thương nhỏ hoặc không điển hình.
• Nuôi cấy đờm/dịch: Vẫn có giá trị (đặc biệt để làm thuốc lờ kháng), nhưng không còn là tiêu chuẩn vàng và thường âm tính ở nhóm bệnh nhân này.
• IGRA: Chỉ có giá trị hỗ trợ gợi ý nhiễm lao tiềm ẩn, không dùng để chẩn đoán lao hoạt động.

Chụp X-quang ngực là bước đầu tiên giúp phát hiện các tổn thương nghi lao

Điều trị lao phổi không ho như thế nào?

Dù có hay không có triệu chứng ho, nguyên tắc điều trị lao phổi vẫn giống nhau: người bệnh cần được chẩn đoán xác định và điều trị theo phác đồ chuẩn do Chương trình Chống lao Quốc gia và Bộ Y tế ban hành. Phác đồ cụ thể sẽ do bác sĩ chỉ định dựa trên mức độ tổn thương, tình trạng miễn dịch, kết quả xét nghiệm và khả năng đáp ứng của từng bệnh nhân.

Trọng tâm của điều trị bao gồm ba yếu tố chính:

Dùng thuốc chống lao theo đúng hướng dẫn

Người bệnh phải uống thuốc đều đặn theo đơn, đúng liều – đúng thời gian. Việc tự ý ngừng thuốc hoặc uống không đủ liều có thể khiến bệnh kéo dài, tái phát hoặc dẫn đến lao kháng thuốc – một dạng lao rất khó điều trị.

Theo dõi sức khỏe định kỳ

Trong quá trình điều trị, bác sĩ sẽ hẹn tái khám để kiểm tra tiến triển bệnh, đánh giá đáp ứng thuốc và phát hiện sớm các tác dụng phụ. Việc tái khám đúng lịch rất quan trọng để đảm bảo phác đồ đang phát huy hiệu quả.

Chăm sóc – dinh dưỡng hỗ trợ

Người bệnh cần duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là đạm, vitamin và khoáng chất giúp tăng sức đề kháng. Nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng.

Nhìn chung, lao phổi dù không gây ho vẫn hoàn toàn có thể điều trị khỏi nếu người bệnh tuân thủ đúng chỉ định y khoa. Việc phát hiện sớm và điều trị đầy đủ là chìa khóa giúp bảo vệ sức khỏe.

Phòng ngừa lao phổi trong cộng đồng

Lao phổi là bệnh truyền nhiễm có thể phòng tránh được nếu duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh và chủ động bảo vệ sức khỏe hô hấp. Những biện pháp dưới đây được khuyến cáo bởi các chuyên gia hô hấp và chương trình chống lao quốc gia:

• Tiêm vắc xin BCG đầy đủ cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:Đây là biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ lao nặng ở trẻ.
• Giữ môi trường sống thông thoáng, nhiều ánh sáng: Vi khuẩn lao dễ tồn tại trong không gian kín, ẩm, ít thông gió.
• Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người nghi lao hoặc khi đến nơi đông người để hạn chế hít phải giọt bắn chứa vi khuẩn lao.
• Dinh dưỡng đầy đủ, tăng sức đề kháng: Chế độ ăn giàu đạm, vitamin, khoáng chất giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng.
• Tránh hút thuốc lá và khói thuốc thụ động vì khói thuốc làm tổn thương phổi, tăng nguy cơ mắc lao.
• Tầm soát lao định kỳ nếu thuộc nhóm nguy cơ cao: người tiếp xúc gần với bệnh nhân lao, người suy giảm miễn dịch, người có bệnh mạn tính…
• Đi khám khi có dấu hiệu bất thường kéo dài: Dù không ho, các triệu chứng như sốt nhẹ kéo dài, sụt cân, mệt mỏi… vẫn có thể là dấu hiệu của lao.

Kết luận

Lao phổi nhưng không ho là dạng bệnh dễ bị bỏ sót, khiến người bệnh chậm điều trị. Nếu bạn gặp tình trạng mệt mỏi kéo dài, sốt nhẹ về chiều, sụt cân không rõ nguyên nhân hoặc đổ mồ hôi đêm, hãy đi khám sớm để được chụp X-quang – xét nghiệm lao.

Phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ và tuân thủ thuốc đầy đủ là cách tốt nhất để kiểm soát bệnh, ngăn biến chứng và bảo vệ sức khỏe hô hấp lâu dài.