Các bệnh tim mạch thường gặp: Dấu hiệu nhận biết và thực trạng tại Việt Nam

Bệnh tim mạch là nhóm bệnh lý có ảnh hưởng trực tiếp đến tim và hệ mạch máu, gây nguy cơ tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Trong bối cảnh hiện nay, tỷ lệ mắc bệnh tim mạch đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, đặc biệt là ở người cao tuổi. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin tổng quan về các bệnh tim mạch thường gặp, nguyên nhân, dấu hiệu và thực trạng tại Việt Nam.

Bệnh tim mạch là gì?

Bệnh tim mạch là thuật ngữ chung chỉ các tình trạng bệnh lý liên quan đến tim (tim) và mạch máu (mạch). Trong tiếng Anh, bệnh tim mạch gọi là Cardiovascular Disease (CVD). Đây là nhóm bệnh có tỷ lệ tử vong hàng đầu trên toàn thế giới, vượt qua cả ung thư và bệnh truyền nhiễm. Trong nhóm bệnh tim mạch, bệnh mạch vành và đột quỵ chiếm phần lớn ca tử vong, khoảng 85% theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Giải đáp ngắn gọn cho bạn:

Bệnh tim mạch tiếng Anh là gì? – Cardiovascular Disease.

Bệnh về tim mạch là gì? – Là các rối loạn ảnh hưởng đến tim và hệ thống mạch máu.

Bệnh tim mạch gồm những bệnh gì? – Xem chi tiết ở phần tiếp theo.

Các bệnh tim mạch thường gặp hiện nay

Dưới đây là một số bệnh tim mạch phổ biến, đặc biệt thường gặp ở người cao tuổi:

1. Bệnh mạch vành

Bệnh tim mạch vành là gì? Đây là tình trạng lòng động mạch vành bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn do mảng xơ vữa, làm giảm lưu lượng máu nuôi tim. Bệnh có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực và suy tim. Dấu hiệu nhận biết thường là đau ngực (thường lan ra cánh tay, cổ), khó thở, mệt mỏi bất thường, đặc biệt khi gắng sức. Ở phụ nữ hoặc người cao tuổi, triệu chứng có thể không điển hình như đau bụng, buồn nôn, hoặc mệt mỏi mà không đau ngực.

2. Tăng huyết áp

Tăng huyết áp là tình trạng huyết áp duy trì ≥140/90 mmHg trong thời gian dài, thường không có triệu chứng rõ ràng nhưng là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến đột quỵ, suy tim và bệnh thận mạn.

3. Rối loạn nhịp tim

Rối loạn nhịp tim bao gồm nhịp nhanh (như rung nhĩ), nhịp chậm hoặc không đều (như ngoại tâm thu). Dấu hiệu có thể là hồi hộp, chóng mặt, ngất, hoặc đôi khi không có triệu chứng. Tình trạng này có thể nhẹ nhưng cũng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được xử trí kịp thời.

4. Suy tim

Xảy ra khi tim không còn đủ khả năng bơm máu hiệu quả đến các cơ quan. Bệnh tim mạch thường gặp ở người cao tuổi là suy tim do thoái hóa chức năng tim hoặc các bệnh nền như tăng huyết áp, bệnh mạch vành. Dấu hiệu bao gồm khó thở (đặc biệt khi nằm hoặc về đêm), phù chân, mệt mỏi bất thường.

5. Bệnh tim bẩm sinh

Là các dị tật tim xuất hiện từ khi sinh ra, có thể đơn giản (như lỗ thông liên thất) đến phức tạp (như tứ chứng Fallot), ảnh hưởng khoảng 1% trẻ sơ sinh. Dấu hiệu nhận biết có thể là tím tái, khó thở, chậm phát triển ở trẻ. Bệnh có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành nếu không được phẫu thuật sớm. Một số người đến tuổi trưởng thành mà không phát hiện dị tật tim bẩm sinh cho đến khi làm các xét nghiệm kiểm tra sức khỏe.

6. Bệnh van tim

Bệnh van tim xảy ra khi các van tim (như van 2 lá, van động mạch chủ) bị hẹp hoặc hở do nhiễm khuẩn (như thấp tim) hoặc lão hóa, cản trở tuần hoàn máu. Bệnh thường gặp ở người lớn tuổi, với dấu hiệu như khó thở, đau ngực, mệt mỏi.

7. Xơ vữa động mạch (bệnh tim mạch xơ vữa)

Là tình trạng các động mạch bị dày lên và xơ cứng do mảng bám cholesterol, ảnh hưởng đến động mạch vành (nuôi tim), động mạch cảnh (nuôi não) và động mạch ngoại biên (nuôi chi). Dấu hiệu có thể bao gồm đau ngực (động mạch vành), đau chân khi đi bộ (động mạch ngoại biên) hoặc không có triệu chứng ở giai đoạn sớm.

8. Bệnh lý hẹp 3 thân động mạch vành (bệnh mạch vành 3 nhánh)

Là tình trạng hẹp hoặc tắc cả ba nhánh chính của động mạch vành (động mạch liên thất trước, động mạch mũ, động mạch phải), rất nghiêm trọng, có thể gây nhồi máu cơ tim. Dấu hiệu bao gồm đau thắt ngực nặng, khó thở, mệt mỏi. Bệnh thường cần can thiệp mạch vành (đặt stent) hoặc phẫu thuật bắc cầu.

Một số bệnh liên quan đến hệ tuần hoàn và có thể liên quan đến nguyên nhân tim mạch:

• Đột quỵ (dấu hiệu: yếu liệt, nói khó, méo miệng)
• Thuyên tắc phổi do huyết khối tĩnh mạch sâu (dấu hiệu: khó thở, đau ngực)
• Bệnh động mạch ngoại biên (dấu hiệu: đau chân khi đi bộ)

Các bệnh liên quan đến tim mạch có thể biểu hiện khác nhau nhưng đều ảnh hưởng đến tuần hoàn máu, gây nguy cơ tử vong cao nếu không được can thiệp.

Dấu hiệu nhận biết chung của bệnh tim mạch: Các triệu chứng phổ biến bao gồm đau ngực (đặc biệt khi gắng sức), khó thở, mệt mỏi bất thường, phù chân, hồi hộp hoặc chóng mặt. Một số bệnh có thể không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, do đó nên chủ động tầm soát định kỳ.

Xem thêm Video về bệnh Hở van tim với chia sẻ của BS.CKI. Nguyễn Thị Thanh Xuân - Phó khoa Nội Tim mạch - Tim mạch can thiệp, Bệnh viện Gia An 115

Thực trạng bệnh tim mạch ở Việt Nam và thế giới

Tình hình tại Việt Nam

Theo Hội Tim mạch Việt Nam (năm 2020), bệnh tim mạch là nguyên nhân tử vong hàng đầu tại nước ta, chiếm khoảng 33% tổng số ca tử vong mỗi năm. Các thống kê bệnh tim mạch ở Việt Nam cho thấy:

• Khoảng 25% dân số trưởng thành mắc tăng huyết áp (Bộ Y tế, 2021).
• Tỷ lệ mắc bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim, suy tim ở người cao tuổi tăng nhanh.
• Tỷ lệ mắc bệnh tim mạch ở Việt Nam ngày càng trẻ hóa do lối sống thiếu vận động, ăn uống nhiều chất béo, hút thuốc và căng thẳng kéo dài.

Thực trạng trên thế giới

Thực trạng bệnh tim mạch trên thế giới cũng đáng báo động. Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Liên đoàn Tim mạch Thế giới (WHF):

• 20,5 triệu ca tử vong liên quan đến CVD vào năm 2021, khoảng 80% xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình
• Khoảng 80% ca tử vong có thể phòng ngừa được nhờ lối sống lành mạnh và phát hiện bệnh sớm.

 

Đối tượng dễ mắc bệnh tim mạch

• Người cao tuổi: Các bệnh tim mạch thường gặp ở người cao tuổi bao gồm suy tim, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch và rối loạn nhịp tim.
• Người có bệnh nền: Đái tháo đường, tăng lipid máu, béo phì.
• Người hút thuốc, ít vận động, ăn mặn hoặc nhiều dầu mỡ.
• Nam giới (đặc biệt ở tuổi trung niên) và người béo bụng (vòng eo ≥90 cm ở nam, ≥80 cm ở nữ) cũng có nguy cơ cao.
• Tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim mạch.

Phòng ngừa và phát hiện sớm các bệnh tim mạch

Để phòng ngừa hiệu quả, cần:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm
• Tăng cường vận động thể chất (30 phút/ngày, 5 ngày/tuần)
• Ăn uống lành mạnh, giảm muối (dưới 5g/ngày), chất béo xấu.
• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.
• Kiểm soát tốt các bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao… Duy trì huyết áp <140/90 mmHg và LDL cholesterol <100 mg/dL.

Kết luận

Các bệnh tim mạch thường gặp không chỉ phổ biến ở người cao tuổi mà đang có xu hướng lan rộng ở người trẻ. Việc hiểu rõ bệnh, nhận biết triệu chứng và phòng ngừa sớm là yếu tố then chốt để bảo vệ trái tim khỏe mạnh. Đừng đợi đến khi có triệu chứng mới đi khám – hãy chủ động tầm soát tim mạch định kỳ và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa khi có bất thường.

Xem ngay: Bệnh tim mạch nên ăn gì và kiêng gì? Gợi ý thực đơn lành mạnh cho trái tim khỏe

Gói tầm soát tim mạch tại Bệnh viện Gia An 115