Chóng mặt kịch phát lành tính: Nguyên nhân, cách điều trị

Chóng mặt kịch phát lành tính là một rối loạn xuất hiện khi thay đổi đột ngột tư thế hoặc xoay đầu. Bệnh thường không nghiêm trọng và có thể tự khỏi hoặc tiến triển thành mạn tính gây ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày. Chính vì vậy, người bệnh nên biết rõ để nhận biết các dấu hiệu cảnh báo, từ đó thăm khám và điều trị kịp thời.

Chóng mặt kịch phát lành tính là gì?

Chóng mặt kịch phát lành tính, tên gọi tiếng Anh là Benign paroxysmal positional vertigo – BPPV, biểu hiện là những đợt chóng mặt ngắn xảy ra khi thay đổi tư thế hoặc xoay đầu.

BPPV là nguyên nhân gây chóng mặt thường gặp nhất trên lâm sàng. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng đa số ở người trung niên, người cao tuổi. Tình trạng này thường không nguy hiểm nhưng có thể gây khó chịu và làm tăng nguy cơ té ngã. 

Tìm hiểu về chóng mặt kịch phát lành tính (Ảnh minh họa internet)

Những cơn chóng mặt có thể nhẹ đến dữ dội nhưng chỉ kéo dài trong vòng vài phút. Nhiều trường hợp bệnh tự khỏi sau vài ngày hoặc vài tuần mà không cần can thiệp điều trị. Theo thống kê, có khoảng 20% dân số mắc tình trạng này, nhưng rất ít gặp ở trẻ em.

Bạn có thể hiểu tình trạng này một cách đơn giản hơn như sau:

• Chóng mặt: Là cảm giác mọi thứ xung quanh xoay vòng
• Tư thế: Chóng mặt xuất hiện do có sự thay đổi đột ngột về tư thế hoặc vị trí đầu
• Kịch phát: Dùng để chỉ tình trạng diễn ra trong thời gian ngắn, những đợt chóng mặt ngắn
• Lành tính: Thể hiện bệnh không nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.

Tại sao thay đổi vị trí đầu gây chóng mặt kịch phát lành tính?

Chóng mặt kịch phát lành tính là một rối loạn ở hệ thống tiền đình. Bệnh phát triển do các hạt canxi cacbonat (otoconia) - sỏi tai di chuyển ở ống bán khuyên. Bình thường, các hạt canxi cacbonat chỉ nằm ở bên cạnh những ống bán khuyên này.

Cơ chế hình thành những cơn chóng mặt kịch phát (Ảnh minh họa internet)

Khi vị trí đầu thay đổi (như xoay đầu), các hạt otoconia sẽ di chuyển vào trong một hoặc nhiều ống bán khuyên, trôi lơ lửng trong ống bán khuyên này hoặc dính vào một vị trí khác của tai. Tại đó, hạt canxi cacbonat sẽ kích thích lông mao bên trong ống bán khuyên và truyền thông tin về sự cân bằng đến não. Não bộ sẽ cho rằng bệnh nhân đang di chuyển dù thật sự điều đó không xảy ra. Vì thế cơn chóng mặt ngay lập tức bị khởi phát. Bạn giữ yên một vị trí thì sỏi tai sẽ không di chuyển nữa, lúc này chóng mặt sẽ ngưng.

Xem ngay: Dịch vụ khám tổng quát tại Bệnh viện Gia An 115

Các triệu chứng của chóng mặt kịch phát lành tính

Các triệu chứng của tình trạng này rất giống với một số bệnh lý thần kinh khác nên dễ bị nhầm lẫn. Những biểu hiện mà bệnh nhân thường gặp bao gồm:

• Chóng mặt, choáng váng, cảm thấy mọi thứ xoay tròn hoặc di chuyển.
• Mất thăng bằng, khó duy trì được tư thế đang đứng hoặc ngồi.
• Bệnh nhân có thể bị buồn nôn, nôn.
• Thị giác suy giảm, nhìn mờ trong chốc lát, rung giật nhãn cầu.
• Cảm giác cơ thể lâng lâng, chân như không chạm đất.

Những trường hợp trên đa số chỉ xuất hiện trong vòng 1 phút rồi sau đó tự hết mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên vẫn có những trường hợp biểu hiện kết thúc nhưng liên tục tái lại vài ngày, vài tuần và có thể tái phát sau một vài năm.

Những triệu chứng mà bệnh nhân thường gặp khi bị BPPV (Ảnh minh họa internet)

Khi nào bị chóng mặt cần gặp bác sĩ?

Tình trạng chóng mặt kịch phát thường không nghiêm trọng, ít nguy hiểm. Tuy nhiên nếu bạn bị chóng mặt, choáng váng kèm theo các triệu chứng sau thì cần được thăm khám ngay:

• Xuất hiện một cơn đau đầu mới, khác hoặc dữ dội hơn
• Sốt
• Nhìn đôi hoặc bị mất thị lực
• Mất thính lực
• Khó nói, nói không rõ
• Yếu tay hoặc chân
• Mất ý thức
• Ngã hoặc khó đi lại
• Tê hoặc ngứa ran
• Chóng mặt liên tục nhiều giờ không khỏi

Các triệu chứng cảnh báo tình trạng nguy hiểm cần thăm khám ngay (Ảnh minh họa internet)

Phương pháp điều trị chóng mặt kịch phát lành tính

Bệnh có thể tự khỏi trong một thời gian ngắn mà không cần điều trị. Tuy nhiên, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định điều trị để hạn chế trường hợp bệnh nhân mất thăng bằng gây té ngã hoặc ngăn ngừa tái phát.

Tái định vị sỏi tai

Phương pháp điều trị này không dùng thuốc, an toàn, đơn giản và nhanh chóng. Về cơ bản, người bệnh sẽ tập một số tư thế để định vị lại sỏi tai. Việc lựa chọn phương pháp này phụ thuộc rất nhiều vào việc xác định được sỏi tai đang ở ống bán khuyên nào và sỏi tai đang trôi hay dính vào vị trí nào trong tai trong.

Các bài tập tái định vị sỏi tai phổ biến và hiệu quả được khuyến cáo bao gồm thao tác Epley, phương pháp Semont và bài tập Brandt-Daroff. Bài tập điều trị chóng mặt kịch phát lành tính thường mất khoảng 15 phút. Khi thực hiện đúng kỹ thuật, phương pháp này cho hiệu quả 80-90% và sẽ được duy trì cho đến khi các triệu chứng biến mất. Bạn có thể tham khảo:

• Bước 1: Bạn bắt đầu bằng việc ngồi trên giường hoặc bàn rồi quay đầu khoảng 45 độ về phía tai bị ảnh hưởng.
• Bước 2: Sau đó, nằm ngửa ra sau, giữ đầu nghiêng về phía tai bị ảnh hưởng. Bạn cần nằm sau cho đầu hơi nhô ra khỏi mép giường hoặc bàn. Nằm nguyên như vậy khoảng 1 phút đến khi không còn triệu chứng nữa.
• Bước 3: Người bệnh quay đầu theo hướng ngược lại nhưng không được ngẩng lên. Khi thực hiện, bạn cần đảm bảo bên tai không bị song song, nhô ra so với méo giường. Sau đó, bạn giữ nguyên tư thế cho đến khi không còn triệu chứng nữa.
• Bước 4: Lăn sang một bên và tiếp tục xoay đầu thêm 90 độ theo cùng hướng như bước. Và bạn cần giữ nguyên tư thế này trong khoảng 1 phút.
• Bước 5: Người bệnh giữ cằm về phía vai, ngồi thẳng lên theo chiều cơ thể đang hướng tới. Bạn có thể thực hiện bài tập này mỗi ngày đến khi các triệu chứng khỏi hẳn.

Bài tập định vị sỏi tại giúp điều trị bệnh hiệu quả, dễ thực hiện (Ảnh minh họa internet)

Phẫu thuật

Nếu phương pháp điều trị trên không mang lại hiệu quả, bệnh nhân có thể được chỉ định phẫu thuật. Khi đó, bác sĩ sẽ sử dụng nút bịt xương để chặn phần tai trong từ đó giảm chóng mặt. Tỷ lệ thành công sau phẫu thuật là khoảng 90% và bệnh vẫn có thể tái phát.

Xem thêm: Khám sức khỏe theo Thông tư 14 - Cập nhật Thông tư 32 BYT

Chóng mặt kịch phát lành tính tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống. Bệnh có thể là nguyên nhân gây ngã, gãy xương ở người trung niên, do đó không nên chủ quan. Để thăm khám chóng mặt, bạn hãy liên hệ (028) 62 885 886 hoặc sử dụng tính năng “Đặt lịch khám” ngay trên website.