Đục thủy tinh thể: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Đục thủy tinh thể là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực và mù lòa có thể phòng tránh được, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi. Bệnh tiến triển âm thầm, ít gây đau nhưng ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng sống nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Bài viết dưới đây cung cấp cái nhìn toàn diện về đục thủy tinh thể, giúp bạn hiểu đúng bản chất bệnh, nhận diện sớm nguy cơ và chủ động bảo vệ đôi mắt.

Đục thủy tinh thể là gì?

Thể thủy tinh là một thấu kính trong suốt, hai mặt lồi, nằm phía sau mống mắt và trước dịch kính. Bộ phận này đóng vai trò điều tiết, giúp các tia sáng hội tụ chính xác trên võng mạc để tạo hình ảnh rõ nét. Khi thể thủy tinh mất đi độ trong suốt vốn có và trở nên mờ đục, ánh sáng không thể đi qua trọn vẹn, dẫn đến hiện tượng nhìn mờ – đó chính là đục thủy tinh thể.

Điểm đáng lưu ý là bệnh không gây đau, không đỏ mắt rõ ràng nên dễ bị bỏ qua ở giai đoạn sớm. Nhiều người chỉ phát hiện khi thị lực đã suy giảm đáng kể, ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc hằng ngày.

Nguyên nhân đục thủy tinh thể: Không chỉ do tuổi tác

Tuổi cao là yếu tố nguy cơ phổ biến nhất của đục thủy tinh thể, tuy nhiên không phải là nguyên nhân duy nhất. Trên thực tế, bệnh có thể xuất hiện ở nhiều nhóm đối tượng khác nhau với các cơ chế bệnh sinh riêng biệt.

Ở người lớn tuổi, quá trình lão hóa tự nhiên khiến cấu trúc protein trong thể thủy tinh bị biến đổi, kết tụ và làm mất độ trong suốt. Đây là lý do đục thủy tinh thể thường gặp sau 50 tuổi và tăng nhanh theo tuổi.

Bên cạnh đó, nhiều bệnh lý tại mắt như viêm màng bồ đào, chấn thương nhãn cầu, cận thị nặng hoặc từng phẫu thuật nội nhãn cũng có thể thúc đẩy quá trình đục thủy tinh thể sớm hơn bình thường. Các rối loạn toàn thân như đái tháo đường, tăng huyết áp, hoặc việc sử dụng corticoid kéo dài cũng được ghi nhận là yếu tố nguy cơ quan trọng.

Đặc biệt, một tỷ lệ nhỏ trẻ em có thể mắc đục thủy tinh thể bẩm sinh do nguyên nhân di truyền, rối loạn nhiễm sắc thể hoặc nhiễm virus trong thai kỳ (điển hình là rubella trong 3 tháng đầu). Đây là nhóm cần được phát hiện và can thiệp sớm để tránh ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển thị giác.

Tuổi cao là yếu tố nguy cơ phổ biến nhất của đục thủy tinh thể

Xem thêm: Nguyên nhân đục thủy tinh thể Vì sao thể thủy tinh bị mờ theo thời gian?

Các dạng đục thủy tinh thể thường gặp

Dựa vào vị trí và hình thái đục, đục thủy tinh thể được chia thành nhiều dạng khác nhau. Mỗi dạng có đặc điểm tiến triển và ảnh hưởng thị lực không hoàn toàn giống nhau.

Đục nhân thường tiến triển chậm, liên quan chặt chẽ đến tuổi tác và có thể gây hiện tượng “cận thị hóa tạm thời” ở giai đoạn đầu. Đục vỏ lại hay gặp ở cả hai mắt, làm người bệnh chói sáng và nhìn mờ nhiều khi ra nắng. Trong khi đó, đục dưới bao sau – dù diện tích đục không lớn – nhưng lại ảnh hưởng thị lực sớm, đặc biệt khi đọc sách hoặc nhìn gần.

Việc phân loại này không chỉ có giá trị chẩn đoán mà còn giúp bác sĩ tiên lượng thời điểm can thiệp và lựa chọn kỹ thuật phẫu thuật phù hợp.

Dấu hiệu nhận biết đục thủy tinh thể qua từng giai đoạn

Ở giai đoạn sớm, người bệnh có thể chỉ cảm thấy nhìn mờ nhẹ, đặc biệt khi nhìn xa, trong khi nhìn gần vẫn còn tương đối rõ. Nhiều người nhầm lẫn đây là dấu hiệu tăng độ cận hoặc lão thị thông thường.

Khi bệnh tiến triển, thị lực suy giảm rõ rệt hơn. Người bệnh dễ bị lóa khi ra ngoài trời nắng, nhìn đèn xe ban đêm bị chói, màu sắc trở nên nhạt và kém tươi. Một số trường hợp còn gặp hiện tượng nhìn một thành hai hoặc phải thay kính thường xuyên nhưng vẫn không cải thiện được thị lực.

Ở giai đoạn muộn, thể thủy tinh có thể đục hoàn toàn, khiến thị lực giảm nặng, thậm chí chỉ còn phân biệt được sáng – tối. Nếu không điều trị, nguy cơ mù lòa là không thể tránh khỏi.

Thị lực suy giảm rõ rệt khi bệnh đục thủy tinh thể tiến triển

Chẩn đoán đục thủy tinh thể

Việc chẩn đoán đục thủy tinh thể được thực hiện thông qua thăm khám chuyên khoa mắt. Bác sĩ sẽ đánh giá thị lực, quan sát thủy tinh thể bằng sinh hiển vi đèn khe và kiểm tra các cấu trúc khác của mắt.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thêm các thăm dò như đo nhãn áp hoặc soi đáy mắt để đánh giá tình trạng võng mạc và thần kinh thị giác, từ đó loại trừ các nguyên nhân gây giảm thị lực khác và xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp.

Đục thủy tinh thể có điều trị được không?

Cho đến nay, phẫu thuật là phương pháp điều trị duy nhất có thể phục hồi thị lực cho người bệnh đục thủy tinh thể. Các biện pháp dùng thuốc, nhỏ mắt hay thực phẩm chức năng chỉ có vai trò hỗ trợ, không thể làm thể thủy tinh đã đục trở lại trong suốt.

Phẫu thuật Phaco – sử dụng sóng siêu âm để tán nhuyễn và hút bỏ nhân đục, sau đó đặt thể thủy tinh nhân tạo – hiện được xem là tiêu chuẩn vàng trong điều trị. Thời gian mổ ngắn, ít xâm lấn, không đau và người bệnh có thể về trong ngày. Thị lực thường cải thiện rõ chỉ sau 1-2 ngày nếu không có bệnh lý mắt kèm theo.

Việc lựa chọn thời điểm phẫu thuật không phụ thuộc vào mức độ “đục chín” như quan niệm cũ, mà dựa trên mức độ ảnh hưởng thị lực đến sinh hoạt và đánh giá toàn diện của bác sĩ chuyên khoa mắt.

Chăm sóc và theo dõi sau phẫu thuật

Sau phẫu thuật đục thủy tinh thể, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ, bao gồm sử dụng thuốc đúng cách, tránh dụi mắt và hạn chế các hoạt động có nguy cơ va chạm vào mắt.

Việc tái khám đúng lịch giúp bác sĩ theo dõi quá trình hồi phục và phát hiện sớm các biến chứng nếu có. Phần lớn người bệnh ghi nhận thị lực cải thiện rõ rệt chỉ sau vài ngày đến vài tuần sau mổ.

Phòng ngừa và làm chậm tiến triển đục thủy tinh thể

Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn quá trình lão hóa, nhưng việc bảo vệ mắt đúng cách có thể giúp làm chậm tiến triển của đục thủy tinh thể. Đeo kính chống tia UV khi ra nắng, duy trì chế độ ăn giàu vitamin và chất chống oxy hóa, kiểm soát tốt các bệnh mạn tính và khám mắt định kỳ là những biện pháp quan trọng.

Câu hỏi thường gặp về đục thủy tinh thể

- Đục thủy tinh thể có gây mù không? Nếu không được điều trị, bệnh có thể dẫn đến mù lòa. Tuy nhiên, đây là nguyên nhân mù có thể phục hồi thị lực bằng phẫu thuật.

- Bao nhiêu tuổi thì dễ bị đục thủy tinh thể? Nguy cơ tăng rõ sau 50 tuổi, nhưng bệnh vẫn có thể xuất hiện sớm hơn nếu có yếu tố nguy cơ như đái tháo đường, chấn thương mắt hoặc dùng corticoid kéo dài.

- Mổ đục thủy tinh thể có nguy hiểm không? Phẫu thuật Phaco hiện nay có độ an toàn cao, tỷ lệ biến chứng thấp khi được thực hiện tại cơ sở chuyên khoa với ekip giàu kinh nghiệm.

- Khi nào nên đi khám mắt? Người bệnh nên chủ động đi khám chuyên khoa mắt khi nhận thấy thị lực giảm dần, thường xuyên chói lóa, khó nhìn vào ban đêm hoặc đã được chẩn đoán đục thủy tinh thể và cần theo dõi tiến triển.

Phát hiện sớm và điều trị đúng thời điểm giúp bảo tồn thị lực, hạn chế biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống lâu dài.

Kết luận

Đục thủy tinh thể là bệnh lý phổ biến, tiến triển theo thời gian và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách. Mặc dù quá trình lão hóa là yếu tố không thể tránh khỏi, việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường, thăm khám chuyên khoa mắt định kỳ và can thiệp đúng thời điểm có vai trò quan trọng trong việc bảo tồn thị lực và hạn chế biến chứng.

Với sự phát triển của các phương pháp phẫu thuật hiện đại, đặc biệt là kỹ thuật thay thủy tinh thể nhân tạo, phần lớn người bệnh có thể cải thiện thị lực rõ rệt và duy trì chất lượng cuộc sống lâu dài. Chủ động tiếp cận thông tin y khoa chính xác và theo dõi tình trạng mắt một cách khoa học chính là nền tảng để kiểm soát hiệu quả bệnh lý này.

Bệnh viện Gia An 115 là bệnh viện đa chuyên khoa kỹ thuật cao. Bệnh viện quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm, tận tâm, chu đáo và hệ thống trang thiết bị hiện đại, đặc biệt có ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị. Để đăng ký khám và tư vấn, Quý Khách hàng vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn 028.62.885.886 (trong giờ hành chính) - 0916.542.436 (ngoài giờ hành chính) hoặc sử dụng tính năng Đặt lịch khám ngay trên website.