Tăng huyết áp – “Cửa ngõ” dẫn đến đột quỵ

Trong số các yếu tố nguy cơ của đột quỵ, tăng huyết áp được xem là “kẻ sát nhân thầm lặng” nguy hiểm hàng đầu. Tình trạng này thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng nếu không kiểm soát tốt, huyết áp cao có thể âm thầm gây tổn thương hệ mạch và dẫn đến đột quỵ – một biến cố y khoa nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.

Vì sao tăng huyết áp làm tăng nguy cơ đột quỵ?

Tăng huyết áp là tình trạng huyết áp động mạch duy trì ở mức cao hơn bình thường trong thời gian dài. Theo tiêu chuẩn Bộ Y tế, tăng huyết áp được chẩn đoán khi huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90 mmHg.

Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không có biểu hiện lâm sàng đặc hiệu. Nhiều trường hợp chỉ được phát hiện khi khám sức khỏe định kỳ hoặc sau một biến cố nghiêm trọng như đột quỵ.

Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ chính của cả hai thể đột quỵ: nhồi máu não và xuất huyết não. Cơ chế bao gồm tổn thương thành mạch, hình thành huyết khối, phình mạch não, và rối loạn nhịp tim như rung nhĩ – tất cả đều góp phần làm tăng nguy cơ tắc hoặc vỡ mạch máu não.

• Làm tổn thương thành mạch máu: Áp lực máu cao liên tục khiến thành mạch bị xơ cứng, kém đàn hồi, dễ nứt vỡ – đặc biệt ở những mạch máu nhỏ trong não. Khi mạch máu não bị vỡ, máu tràn vào nhu mô não gây đột quỵ xuất huyết não.
• Thúc đẩy hình thành cục máu đông: Huyết áp cao làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu, tạo điều kiện cho mảng xơ vữa tích tụ. Mảng xơ vữa có thể vỡ ra, kích hoạt quá trình đông máu và hình thành huyết khối, gây tắc mạch máu não – dẫn đến đột quỵ thiếu máu.
• Tăng nguy cơ phình mạch não: Huyết áp cao lâu dài có thể khiến mạch máu giãn bất thường, hình thành túi phình mạch. Nếu túi phình này vỡ, sẽ gây xuất huyết dưới nhện – một dạng đột quỵ nghiêm trọng với tỷ lệ tử vong cao.
• Ảnh hưởng gián tiếp từ bệnh tim mạch: Tăng huyết áp là nguyên nhân phổ biến gây rung nhĩ – tình trạng rối loạn nhịp tim làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối trong tim. Các cục máu đông này có thể theo dòng máu di chuyển lên não và gây tắc mạch não.

Tại Việt Nam, đột quỵ là nguyên nhân tử vong hàng đầu, thường để lại di chứng nặng nề. Theo nghiên cứu quốc tế và dữ liệu trong nước, có tới 64–72,5% bệnh nhân đột quỵ có tiền sử tăng huyết áp.

Chủ động kiểm soát huyết áp – ngăn ngừa nguy cơ đột quỵ

Ngoài tăng huyết áp, các yếu tố nguy cơ bao gồm: đái tháo đường, rối loạn lipid máu, béo phì, rung nhĩ, chế độ ăn uống không lành mạnh, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và ít vận động.

Để phòng ngừa đột quỵ, cần kiểm soát huyết áp hiệu quả, duy trì lối sống lành mạnh, tuân thủ điều trị thuốc và tầm soát định kỳ – đặc biệt với người có nguy cơ cao như người cao tuổi, có bệnh nền hoặc tiền sử gia đình bị đột quỵ.

Tại Bệnh viện Gia An 115, gói tầm soát đột quỵ bao gồm đánh giá toàn diện yếu tố nguy cơ kết hợp chẩn đoán hình ảnh hiện đại, giúp phát hiện sớm các bất thường mạch máu não.

Bệnh viện Gia An 115 là một trong số ít bệnh viện tại TP.HCM đạt Chứng nhận Kim cương của Tổ chức Đột quỵ Thế giới, triển khai đầy đủ 4 phương pháp điều trị đột quỵ: điều trị nội khoa, thuốc tiêu sợi huyết, can thiệp mạch não và phẫu thuật thần kinh.

SOMATOM Force VB30: Công nghệ tiên tiến – tốc độ vượt trội – an toàn vượt bậc

Nhằm nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị đột quỵ, từ năm 2020, Bệnh viện Gia An 115 đã tiên phong ứng dụng phần mềm RAPID – công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) giúp mở rộng cửa sổ cứu não lên đến 24 giờ cho người bệnh đột quỵ. RAPID hỗ trợ xác định vùng não chết (hay lõi nhồi máu - infarct core) – khu vực không thể hồi phục, và vùng tranh tối tranh sáng (penumbra) – khu vực có thể phục hồi nếu can thiệp kịp thời, giúp tăng cơ hội cứu sống và hiệu quả điều trị cho bệnh nhân đến viện sau “thời gian vàng”. Tuy nhiên, trên máy CT thế hệ cũ, RAPID bị giới hạn trong việc khảo sát toàn bộ não, có thể bỏ sót vùng lõi nhồi máu hoặc vùng tranh tối tranh sáng, đặc biệt với tổn thương lớn hoặc lan tỏa.

Hạn chế này sẽ được khắc phục với hệ thống máy chụp CT (máy chụp cắt lớp vi tính) SOMATOM Force VB30 – công nghệ chẩn đoán hình ảnh tiên tiến do Siemens Healthineers (nhà cung cấp thiết bị y tế hàng đầu từ CHLB Đức) phát triển. Không như các máy CT thế hệ cũ, SOMATOM Force VB30 quét toàn bộ não trong chưa đầy 2 giây, tích hợp AI tạo bản đồ tưới máu và mạch máu chi tiết, hỗ trợ cả đột quỵ nhồi máu não (xác định vùng lõi nhồi máu, vùng tranh tối tranh sáng và đường đi tối ưu cho lấy huyết khối) lẫn đột quỵ xuất huyết não (phát hiện máu tụ, phình mạch, hoặc dị dạng mạch máu). Máy có độ phân giải cao, phát hiện tổn thương nhỏ vài milimet, hữu ích cả trong các ca đột quỵ không điển hình hoặc bệnh lý thần kinh phức tạp. Ngoài ra, với liều tia X giảm đáng kể (khoảng 85% so với máy CT thông thường), sẽ đạt được độ an toàn vượt bậc cho người bệnh về phương diện ảnh hưởng bức xạ.

Bệnh viện Gia An 115 đã chính thức lắp đặt hệ thống máy chụp CT SOMATOM Force VB30, dự kiến sẽ là đơn vị đầu tiên tại TP.HCM và khu vực phía Nam lắp đặt và vận hành hệ thống này.

Xem thêm: 5 ưu điểm nổi bật của máy SOMATOM Force VB30