Chạy thận nhân tạo: Quy trình, biến chứng có thể gặp & những lưu ý cần biết

Chạy thận nhân tạo là phương pháp điều trị thay thế sự suy giảm chức năng lọc của thận, giúp duy trì sự sống và chất lượng cuộc sống cho người bệnh suy thận giai đoạn cuối. Với sự phát triển của y học, chạy thận nhân tạo ngày càng được tối ưu hóa, giúp người bệnh sống khỏe, làm việc và sinh hoạt gần như bình thường nếu được chăm sóc đúng cách.

Chạy thận nhân tạo là gì?

Chạy thận nhân tạo (hemodialysis) là quá trình sử dụng máy lọc máu chuyên dụng để loại bỏ các chất độc, dịch thừa và cân bằng điện giải trong cơ thể khi thận mất khả năng thực hiện chức năng này.

Trong quá trình chạy thận, máu của người bệnh được dẫn ra ngoài cơ thể qua một hệ thống ống dẫn, đi qua màng lọc của máy thận nhân tạo – nơi diễn ra quá trình trao đổi giữa máu và dung dịch thẩm tách – rồi trở lại cơ thể ở trạng thái sạch hơn.

Thông thường, bệnh nhân chạy thận nhân tạo sẽ thực hiện 3 buổi mỗi tuần, mỗi buổi cách nhau 1-2 ngày và kéo dài từ 4-5 tiếng. Số lần và thời gian chạy phụ thuộc vào tình trạng bệnh, chức năng thận còn lại và hướng dẫn của bác sĩ điều trị.

Xem thêm: Chạy thận bao nhiêu lần 1 tuần là đủ? Những lưu ý khi chạy thận

Khi nào được chỉ định chạy thận nhân tạo?

Chạy thận nhân tạo thường được chỉ định cho những người bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối, khi mức lọc cầu thận (GFR) giảm xuống dưới 15 ml/phút/1,73m² kèm triệu chứng ure huyết hoặc dưới 10 ml/phút/1,73m² dù chưa có triệu chứng.

Một số chỉ định cụ thể bao gồm:

• Tăng ure máu gây buồn nôn, nôn, mệt mỏi, rối loạn tri giác.
• Phù phổi, tăng huyết áp không đáp ứng thuốc lợi tiểu.
• Tăng kali máu nặng, toan máu không kiểm soát.

Việc quyết định thời điểm chạy thận nhân tạo là vấn đề quan trọng, được bác sĩ chuyên khoa Thận – Lọc máu cân nhắc dựa trên kết quả xét nghiệm, tình trạng lâm sàng và diễn tiến của bệnh.

Bệnh nhân chạy thận nhân tạo tại Bệnh viện Gia An 115

Lợi ích của phương pháp chạy thận nhân tạo

Chạy thận nhân tạo không chỉ giúp duy trì sự sống cho bệnh nhân suy thận mạn mà còn mang lại nhiều lợi ích đáng kể khi được thực hiện đúng cách:

• Loại bỏ độc chất hiệu quả: Giúp làm giảm ure, creatinin và các chất cặn bã khác tích tụ trong máu.
• Cải thiện triệu chứng lâm sàng: Giảm phù, hạ huyết áp, cải thiện tình trạng khó thở, ăn uống ngon miệng hơn.
• Ổn định môi trường nội môi: Giữ cân bằng điện giải (Na⁺, K⁺, Ca²⁺) và độ kiềm toan của cơ thể.
• Kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng sống: Nhiều bệnh nhân chạy thận có thể sinh hoạt, làm việc bình thường nếu tuân thủ điều trị và chăm sóc đúng cách.

Tuy nhiên, chạy thận nhân tạo chỉ thay thế một phần chức năng của thận, không thể hồi phục hoàn toàn tổn thương thận. Do đó, người bệnh cần được theo dõi định kỳ và kết hợp với chế độ dinh dưỡng, luyện tập và điều trị toàn diện.

Quy trình chạy thận nhân tạo

Một buổi chạy thận nhân tạo bao gồm nhiều bước nghiêm ngặt nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa:

Bước 1: Chuẩn bị trước khi lọc máu

Bệnh nhân được kiểm tra mạch máu tiếp cận (fistula hoặc catheter), đo huyết áp, cân nặng và lấy mẫu xét nghiệm nếu cần.

Bước 2: Kết nối hệ thống lọc máu

Máu được dẫn qua đường tiếp cận mạch máu đến máy lọc. Tại đây, màng lọc bán thấm cho phép khuếch tán các chất hòa tan nhỏ (ure, creatinin, điện giải) từ máu sang dung dịch thẩm tách và siêu lọc nước thừa theo gradient áp suất, trong khi giữ lại hồng cầu, bạch cầu và protein.

Bước 3: Theo dõi trong quá trình lọc

Nhân viên y tế theo dõi liên tục huyết áp, nhịp tim, tình trạng dịch rút ra và phản ứng của bệnh nhân.

Bước 4: Kết thúc và chăm sóc sau lọc

Máu được trả lại cơ thể, các chỉ số sinh tồn được kiểm tra. Người bệnh nghỉ ngơi 15-30 phút trước khi ra về.

Quy trình này cần được thực hiện trong môi trường vô khuẩn, hệ thống máy lọc hiện đại để đảm bảo an toàn tối đa cho người bệnh.

Khoa Thận Nhân tạo Bệnh viện Gia An 115 với hệ thống máy móc hiện đại

Biến chứng có thể gặp phải khi chạy thận nhân tạo

Mặc dù là phương pháp cứu sống hàng triệu bệnh nhân suy thận, chạy thận nhân tạo vẫn có thể tiềm ẩn một số biến chứng, đặc biệt khi người bệnh không tuân thủ điều trị hoặc chăm sóc chưa đúng cách.

Các biến chứng có thể gặp gồm:

• Hạ huyết áp trong khi chạy: do rút dịch quá nhanh hoặc chế độ dịch không phù hợp.
• Chuột rút, mệt mỏi, buồn nôn: do thay đổi cân bằng điện giải.
• Nhiễm khuẩn đường vào mạch máu: đặc biệt ở bệnh nhân đặt catheter.
• Thiếu máu (do thiếu erythropoietin), bệnh xương thận (do rối loạn phospho-calci), ngứa da (do tích tụ phospho hoặc ure) – là biến chứng có thể gặp nếu chạy thận không đầy đủ hoặc thiếu điều trị hỗ trợ.

Để hạn chế, người bệnh cần được theo dõi sát, tuân thủ phác đồ và lựa chọn cơ sở y tế có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Thận – Lọc máu giàu kinh nghiệm.

Cần lưu ý gì giữa các đợt chạy thận nhân tạo?

Giữa các buổi lọc, bệnh nhân cần chủ động chăm sóc bản thân nhằm duy trì hiệu quả điều trị lâu dài. Một số lưu ý quan trọng:

• Kiểm soát lượng dịch nạp vào: giới hạn lượng dịch nạp vào để tăng cân giữa 2 buổi lọc không quá 1-1,5 kg (hoặc < 3-5% trọng lượng khô), nhằm tránh phù phổi và hạ huyết áp trong lọc.
• Tuân thủ chế độ ăn: hạn chế muối, kali, phospho; tăng lượng đạm lên 1,2-1,3 g/kg/ngày (ưu tiên đạm động vật) theo hướng dẫn của bác sĩ dinh dưỡng.
• Theo dõi cân nặng, huyết áp mỗi ngày để phát hiện sớm dấu hiệu ứ dịch hoặc tăng huyết áp.
• Bảo vệ vị trí fistula: không mang vật nặng, không tiêm truyền tĩnh mạch ở tay có fistula; được đo huyết áp ở tay không có fistula nếu cần.

Xem thêm: Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh thận mạn

Hướng dẫn chăm sóc các dụng cụ chạy thận nhân tạo

Đối với bệnh nhân có đường tiếp cận mạch máu lâu dài, việc vệ sinh và bảo quản các dụng cụ chạy thận nhân tạo đúng cách là yếu tố quyết định để ngăn ngừa biến chứng:

• Với fistula (cầu nối động – tĩnh mạch): Giữ vùng da khô ráo, sạch sẽ; quan sát hàng ngày xem có sưng, đau hoặc tiếng thổi bất thường không.
• Với catheter: Luôn băng kín vùng đặt ống, tránh ẩm ướt; nếu băng ướt/bẩn, cần đến cơ sở y tế thay ngay. Tuyệt đối không tự tháo/mở catheter. Người bệnh & thân nhân sẽ được hướng dẫn vệ sinh vùng da quanh catheter tại nhà theo kỹ thuật vô trùng (rửa tay, dùng cồn 70°, gạc vô trùng).

Chạy thận nhân tạo là hành trình dài đòi hỏi sự kiên trì, hiểu biết và phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân, bác sĩ và gia đình. Chính vì vậy, người bệnh nên:

• Giữ tinh thần lạc quan, duy trì sinh hoạt và vận động nhẹ nhàng.
• Tái khám định kỳ theo hẹn, không tự ý bỏ lọc hoặc thay đổi phác đồ.
• Thông báo ngay cho nhân viên y tế khi có các dấu hiệu bất thường như sưng, sốt, đau vùng tiếp cận mạch máu hoặc khó thở.
• Tham khảo ý kiến chuyên khoa về chế độ dinh dưỡng, thuốc và tiêm vaccine bắt buộc: viêm gan B (liều cao), cúm hàng năm, phế cầu.

Xem thêm: Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân chạy thận nhân tạo

Với công nghệ lọc máu tiên tiến, đội ngũ chuyên môn giàu kinh nghiệm và hệ thống giám sát an toàn, người bệnh chạy thận nhân tạo có thể duy trì cuộc sống ổn định, lâu dài và chất lượng khi được điều trị tại cơ sở uy tín như Bệnh viện Gia An 115.

Bệnh viện Gia An 115 là bệnh viện đa chuyên khoa kỹ thuật cao. Bệnh viện quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm, tận tâm, chu đáo và hệ thống trang thiết bị hiện đại, đặc biệt có ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị. Để đăng ký khám và tư vấn, Quý Khách hàng vui lòng sử dụng tính năng Đặt lịch khám ngay trên website.