Dấu hiệu hội chứng ruột kích thích là gì? Nguyên nhân và cách điều trị

Hội chứng ruột kích thích là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến và gây ảnh hưởng tới sức khỏe của cơ thể nếu không được điều trị sớm. Bệnh lý này có nhiều triệu chứng điển hình và dễ dàng nhận biết. Trong bài viết sẽ cung cấp thông tin về dấu hiệu hội chứng ruột kích thích bạn nên biết và nguyên nhân, cách điều trị hiệu quả. Hãy cùng theo dõi.

Hội chứng ruột kích thích là gì?

Hội chứng ruột kích thích là tình trạng rối loạn chức năng đại tràng, có tính chất tái đi tái lại nhiều lần nhưng không có tổn thương về giải phẫu cũng như tổ chức sinh hóa ở ruột. Ở Việt Nam, hội chứng ruột kích thích còn được biết đến với tên gọi như: hội chứng đại tràng kích thích hoặc đại tràng co thắt.

Hội chứng ruột kích thích có tính chất lành tính, hầu như không gây nguy hiểm đến tính mạng và không gây gia tăng nguy cơ ung thư như các bệnh lý đại tràng khác. Tuy nhiên, bệnh có tác động lớn đến tâm lý, cơ thể và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Dấu hiệu hội chứng ruột kích thích là gì?

Hội chứng ruột kích thích thể hiện bởi nhiều triệu chứng chủ yếu liên quan đến

rối loạn vận động ống tiêu hóa như:

• Đại tràng dễ kích thích
• Tăng co bóp đại tràng
• Đại tràng quá mẫn cảm

Bệnh biểu hiện chủ yếu bởi các triệu chứng rối loạn phân nhưng khi thăm dò đại tràng không thấy có các tổn thương thực thể của đại tràng.

Ba triệu chứng chính thường gặp là đau bụng, táo bón, tiêu chảy. Ba triệu chứng có thể đơn độc hoặc xuất hiện cùng nhau. Cụ thể:

Đau bụng

Triệu chứng đau bụng không có tính cố định, không có vị trí nhất. Cơn đau có thể xuất hiện đau dọc khung đại tràng, đau tăng lên sau ăn, thậm chí chưa ăn xong đã gây đau bụng làm gián đoạn bữa ăn.

Khi người bệnh ăn phải thức ăn lạ dễ gây đau bụng. Các yếu tố khác như nóng, lạnh cũng có thể gây ra cơn đau bụng. Bệnh nhân phải đau bụng kéo dài, ít nhất trong 3 tháng gần đây, với tần suất tái phát ít nhất 1 ngày/tuần. Triệu chứng tổng thể phải bắt đầu ít nhất 6 tháng trước để phù hợp với tiêu chuẩn chẩn đoán.

Khi đau bụng người bệnh sẽ gặp những bất thường về hoạt động đi vệ sinh. Bạn có thể cảm thấy thoải mái hơn sau khi đi cầu. Tuy nhiên, nhiều trường hợp đau bụng dữ dội trong khi đi vệ sinh.

Xem thêm: Đau bụng bên trái ngang rốn do đâu, có nguy hiểm không?

Đau bụng là dấu hiệu điển hình của hội chứng ruột kích thích (Ảnh minh họa internet)

Hình thái phân khi mắc hội chứng ruột kích thích

Người bệnh mắc hội chứng ruột kích thích có thể đi phân lỏng hoặc nát, có nhầy lẫn trong phân, lẫn bọt. Lượng nhầy và bọt nhiều hay ít tùy theo từng bệnh nhân.

Một số bệnh nhân sẽ gặp tình trạng táo bón như phân rắn, chắc, số lần đại tiện dưới 3 lần trên một tuần. Khi đi đại tiện, phân thường kèm theo mũi nhầy bọc ngoài phân.

Đặc điểm quan trọng nhất là phân không lẫn máu. Nếu bệnh nhân có dấu hiệu đi phân lẫn máu thì có thể liên quan đến các bệnh đại tràng có tổn thương thực thể.

Một số triệu chứng khác

Bên cạnh hai triệu chứng đặc trưng trên, người bệnh có thể gặp một số bất thường khác. Cụ thể:

• Người bệnh cảm thấy bụng đầy hơi, ậm ạch ngay cả khi chưa ăn gì
• Chán ăn, ăn không ngon miệng nhưng không có dấu hiệu sụt cân (nếu có sụt cân bất thường, cần loại trừ các bệnh lý khác)
• Cơ thể mệt mỏi, đau đầu, mất tập trung.

Yếu tố nguy cơ gây ra hội chứng ruột kích thích

Một số yếu tố dẫn đến hội chứng ruột kích thích thường là những yếu tố cơ năng bao gồm:

Nhiễm trùng đường tiêu hóa

Hội chứng ruột kích thích có thể là một dạng bệnh lý xuất hiện sau khi bị nhiễm trùng đường ruột. Tình trạng này xuất phát từ nguyên nhân nhiễm trùng do vi khuẩn, virus, ký sinh trùng trong đường ruột. Những triệu chứng của bệnh có thể xuất hiện trong khi bạn bị nhiễm trùng đường ruột hoặc sau khi đã điều trị.

Xem thêm: Gần 1 tháng cân não cứu nữ bệnh nhân cận kề “cửa tử” sau nhiễm trùng đường ruột

Stress, căng thẳng

Hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh đường tiêu hóa có thể bị rối loạn khi cơ thể xuất hiện một số vấn đề bao gồm:

• Căng thẳng
• Suy nhược
• Lo âu

Những bất thường ở hệ thần kinh sẽ làm rối loạn chức năng đại tràng. Từ đó, ảnh hưởng đến hoạt động tiêu hóa và làm phát sinh các triệu chứng lâm sàng của bệnh.

Bên cạnh đó, sự phối hợp kém hiệu quả giữa các tín hiệu của hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ruột cũng có thể làm cơ thể phản ứng quá mức với những thay đổi bất thường xảy ra ở hệ tiêu hóa. Sự phản ứng quá mức này cũng làm tăng nguy cơ mắc hội chứng ruột kích thích.

Căng thẳng áp lực có thể gây hội chứng ruột kích thích (Ảnh minh họa internet)

Một số yếu tố khác

Một số yếu tố khiến bùng phát mạnh mẽ các dấu hiệu hội chứng ruột kích thích bao gồm:

• Thực phẩm: Dấu hiệu hội chứng ruột kích thích có xu hướng nặng hơn khi bị dị ứng hoặc sau khi ăn một số loại thực phẩm nhu sô-cô-la, chất béo, rượu bia, đồ uống có gas, sữa, bông cải xanh, bắp cải,...
• Nội tiết - giới tính: Nữ giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam giới. Sự thay đổi nội tiết tố đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra hội chứng này.
• Thuốc điều trị: Một số loại thuốc kháng viêm, giảm đau và kháng sinh có thể gây rối loạn tiêu hóa và có thể khiến triệu chứng chuyển nặng hơn.
• Một số bệnh lý có thể gây nên hội chứng ruột kích thích bao gồm: viêm dạ dày ruột, nhiễm khuẩn ruột hoặc sau phẫu thuật cắt túi mật…

Hội chứng ruột kích thích ảnh hưởng như thế nào đến cơ thể?

Hội chứng ruột kích thích là một bệnh lành tính, không ra tổn thương thực thể tại đại tràng. Tuy nhiên, sự hoạt động bất thường của ống tiêu hóa sẽ làm rối loạn đại tiện kéo dài. Nếu không được kiểm soát, các triệu chứng của bệnh sẽ tiến triển dai dẳng và gây ra một số ảnh hưởng đến cơ thể.

Cụ thể:

• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng không chỉ tác động xấu đến hoạt động ăn uống, đại tiện mà còn gây ra nhiều phiền toái trong sinh hoạt, học tập và làm việc. Ngoài ra, tình trạng bệnh tái diễn nhiều lần khiến người bệnh mệt mỏi và làm gia tăng các vấn đề tâm lý.
• Suy nhược cơ thể: Rối loạn chức năng đại tràng có thể làm giảm chất lượng sống và khẩu vị ăn uống. Hơn nữa, chế độ ăn uống kiêng khem để kiểm soát bệnh có thể khiến cơ thể không được bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng nếu không cân bằng. Nếu hội chứng này kéo dài, có thể dẫn đến tình trạng sụt cân và suy nhược cơ thể do ảnh hưởng gián tiếp.

Bên cạnh đó, người bệnh cần cẩn trọng với những cơn đau bụng bất thường, thường xuyên với nhiều mức độ khác nhau, đi kèm theo sốt cao, phân có máu, cân nặng giảm. Bởi đây có thể là dấu hiệu “báo động đỏ” về bệnh lý ung thư hoặc những bệnh lý tiêu hóa khác đang bị nhầm là hội chứng ruột kích thích.

Khi thấy những bất thường khác như thông tin đã cung cấp trong bài viết, bạn cần đi khám ngay để có thể xác định bệnh lý. Từ đó, bác sĩ sẽ tư vấn phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả. 

Hội chứng ruột kích thích khiến bạn mệt mỏi (Ảnh minh họa internet)

Một số kiểm tra chẩn đoán hội chứng ruột kích thích

Để chẩn đoán hội chứng ruột kích thích, bạn cần thực hiện một số kiểm tra, xét nghiệm. Các kiểm tra thường gặp bao gồm:

Chẩn đoán dựa trên triệu chứng

Để chẩn đoán hội chứng ruột kích thích phải dựa vào triệu chứng lâm sàng theo tiêu chuẩn Rome IV: Đau bụng kèm ít nhất 2 trong 3 yếu tố (liên quan đến đại tiện, thay đổi tần suất đại tiện, thay đổi hình dạng phân), với đau tái phát ít nhất 1 ngày/tuần trong 3 tháng gần nhất. Triệu chứng tổng thể phải bắt đầu ít nhất 6 tháng trước.

Các phương pháp thăm dò chức năng

Khi chẩn đoán hội chứng ruột kích thích, nếu bệnh nhân gặp một số triệu chứng nặng nề bác sĩ sẽ chỉ định thêm một số kiểm tra chẩn đoán hình ảnh và thăm dò chức năng sau:

• Nội soi đại tràng bằng ống mềm để kiểm tra cấu trúc, tình trạng và phát hiện các tổn thương trong ống tiêu hóa.
• Chụp X-quang nhằm mục đích ghi nhận những bất thường trong đại tràng
• Chụp CT vùng bụng và khung chậu nhằm loại trừ nguy cơ của các bệnh lý nguy hiểm khác.

Thực hiện xét nghiệm

Bên cạnh phương pháp chẩn đoán hình ảnh, một số xét nghiệm có thể được bác sĩ chỉ định để loại bỏ các bệnh lý về đường tiêu hóa khác bao gồm:

• Xét nghiệm bất dung nạp lactose: Enzym lactase có nhiệm vụ tiêu hóa thành phần đường có trong sữa. Nếu cơ thể bị thiếu hụt enzym này có thể gây ra nhiều tình trạng tương tự hội chứng ruột kích thích như đầy hơi, đau bụng, tiêu chảy. Để đưa ra chẩn đoán chính xác về hội chứng ruột kích thích và loại trừ các bệnh lý khác, người bệnh sẽ được yêu cầu thực hiện xét nghiệm này.
• Xét nghiệm máu giúp loại trừ bệnh celiac: Bệnh lý này gây ra các triệu chứng tương tự hội chứng ruột kích thích khi cơ thể dung nạp protein gluten trong lúa mạch, lúa mì, lúa mạch đen.
• Xét nghiệm phân: Bạn có thể được chỉ định làm xét nghiệm phân để kiểm tra vi khuẩn, ký sinh trùng, đặc biệt nếu bạn bị tiêu chảy mạn tính.

 

Xét nghiệm máu giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác bệnh

Hướng dẫn điều trị hội chứng ruột kích thích

Hội chứng ruột kích thích có nhiều triệu chứng gây ảnh hưởng đến đường tiêu hóa và làm suy giảm chất lượng cuộc sống. Mục tiêu chi điều trị sẽ tập trung làm giảm các triệu chứng bệnh lý và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Hội chứng ruột kích thích ở mức độ nhẹ có thể kiểm soát được bằng cách thay đổi lối sống và chế độ ăn uống, tránh căng thẳng. Nếu hội chứng ở mức trung bình hoặc nghiêm trọng thì bác sĩ sẽ chỉ định thuốc điều trị.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý

Để cải thiện các dấu hiệu hội chứng ruột kích thích bạn nên thiết lập thực đơn dinh dưỡng khoa học. Cụ thể:

Tránh các thực phẩm gây đầy hơi, chướng bụng hoặc gây trung tiện nhiều lần. Một số loại thực phẩm bạn nên cẩn trọng khi sử dụng bao gồm:

• Bắp cải
• Bông cải xanh hoặc trắng
• Trái cây sống
• Đồ uống có gas

Ngoài ra, nếu có triệu chứng liên quan, bạn có thể thử tránh gluten có chứa trong lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen để xem có cải thiện triệu chứng tiêu chảy không, nhưng chỉ sau khi loại trừ bệnh celiac.

Dinh dưỡng giúp cải thiện triệu chứng bệnh (Ảnh minh họa internet)

Thiết lập thói quen sống khoa học

Những thay đổi trong lối sống và thói quen ăn uống, sinh hoạt có thể cải thiện các triệu chứng bạn đang gặp phải. Một số biện pháp mà bạn có thể tham khảo như sau:

• Hạn chế căng thẳng, lo âu và áp lực trong cuộc sống để cải thiện dấu hiệu hội chứng ruột kích thích
• Điều chỉnh lượng chất xơ trong chế độ ăn. Theo dõi sự thay đổi của phân và trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng khi có diễn biến bất thường.
• Ăn uống điều độ, đều đặn cùng khoảng thời gian mỗi ngày để điều chỉnh chức năng ruột, không bỏ bữa.
• Uống nhiều nước mỗi ngày: Lưu ý chỉ sử dụng các loại nước có lợi cho hệ tiêu hóa như nước lọc, nước canh rau. Tránh sử dụng thức uống có cồn, có gas và cà phê.
• Hoạt động thể dục thường xuyên giúp tăng nhu động ruột và cải thiện triệu chứng

Sử dụng thuốc điều trị hội chứng ruột kích thích

Sử dụng thuốc điều trị cần có chỉ định của bác sĩ tùy thuộc vào tình trạng của mỗi người bệnh. Bác sĩ có thể chỉ định thực phẩm có chức năng bổ sung chất xơ, thuốc nhuận tràng thẩm thấu hoặc thuốc nhuận tràng kích thích.

Bạn nên lưu ý rằng, việc sử dụng thuốc phải tuyệt đối tuân thủ chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ. Người bệnh không nên tự ý sử dụng, tránh những tác dụng phụ nguy hiểm.

Kết luận

Trong bài viết đã cung cấp thông tin chi tiết về bệnh lý hội chứng ruột kích thích người bệnh nên biết. Thông qua những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu rõ về hội chứng ruột kích thích, các yếu tố nguy cơ gây bệnh và phương pháp điều trị. Tuy nhiên, nếu bạn đang gặp phải những dấu hiệu kể trên, trước tiên hãy thăm khám và tham khảo hướng điều trị của bác sĩ.

Bệnh viện Gia An 115 là bệnh viện đa chuyên khoa kỹ thuật cao. Bệnh viện quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm, tận tâm, chu đáo và hệ thống trang thiết bị hiện đại, đặc biệt có ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị. Để đăng ký khám và tư vấn, Quý Khách hàng vui lòng sử dụng tính năng Đặt lịch khám ngay trên website.