Dấu hiệu nhận biết đột quỵ để cấp cứu trong thời gian 'vàng'

Đột quỵ là hiện tượng xảy ra do lưu lượng máu lên não ngừng lại và các tế bào não bắt đầu chết. Đột quỵ có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe, thậm chí là tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Khi một bệnh nhân bị đột quỵ não, não của họ sẽ không được cung cấp đủ máu nuôi. Người bệnh cần được điều trị ngay lập tức để làm giảm nguy cơ tổn thương não vĩnh viễn giúp giảm mức độ tàn phế và ngay cả tử vong.

Xem thêm: Đột quỵ là gì? Nguyên nhân, Dấu hiệu & Cách phòng ngừa hiệu quả

Nhận biết dấu hiệu đột quỵ

Đột quỵ có thể xảy ra từ từ, nhưng bệnh nhân có thể xuất hiện đột ngột một trong các triệu chứng sau đây:

• Tê hoặc yếu vùng mặt, tay hoặc chân, đặc biệt khi triệu chứng xảy ra ở một bên cơ thể
• Gặp khó khăn trong việc hiểu người khác
• Nói khó
• Nhìn mờ hoặc không rõ ở một hoặc hai mắt
• Đi lại không vững, mất thăng bằng, khó phối hợp các động tác
• Chóng mặt
• Đau đầu nhiều mà không có nguyên nhân

Có thể nhận biết nhanh dấu hiệu đột quỵ qua Quy tắc BE FAST để gọi cấp cứu ngay lập tức, không bỏ lỡ "thời gian vàng" điều trị khi bệnh khởi phát.

BE FAST là cụm từ viết tắc được Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cũng như nhiều tổ chức khác sử dụng, giúp dễ dàng ghi nhớ về các dấu hiệu đột quỵ nhằm nhận biết sớm và cấp cứu kịp thời cho người bệnh. Đây là cụm từ gồm 6 chữ cái, mỗi chữ mô tả các dấu hiệu đột quỵ.

Xem thêm: Quy tắc BE FAST - Nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ

Dấu hiệu nhận biết đột quỵ theo quy tắc BE FAST

Thời gian vàng cấp cứu đột quỵ

- Mỗi phút của cơn đột quỵ não mất khoảng 2 triệu tế bào

- Cần cấp cứu càng sớm càng tốt khi bệnh nhân khởi phát các dấu hiệu đột quỵ. Thời gian vàng cấp cứu đột quỵ nhồi máu não là trong vòng 4,5 giờ đầu để điều trị với thuốc tiêu sợi huyết, trong vòng 6 giờ đầu để thực hiện lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học.

Cần làm gì khi gặp người bệnh đột quỵ

- Nếu người bệnh rối loạn ý thức, nôn mửa cần đặt ở tư thế hồi sức:

1. Quỳ xuống 1 bên của người bệnh sửa tay phía bạn vuông góc (đặt bàn tay ngửa song song với đầu người bệnh)

2. Kéo tay bên kia của người bệnh đặt lên má, lòng bàn tay hướng ra ngoài

3. Kéo chân co lên, để lòng bàn chân tiếp xúc với mặt đất. Giữ tư thế đó và kéo người bệnh quay về phía bạn

4. Hoàn thành tư thế hồi sức (Giống như tư thế nằm nghiêng, biện pháp này giúp người bệnh tránh thức ăn... gây ngạt đường thở)

Những điều cần làm nếu người bệnh rối loạn ý thức, nôn mửa cần đặt ở tư thế hồi sức

Không nên làm khi gặp người bệnh đột quỵ

- Không nên cạo gió hoặc bấm huyệt

- Không chích máu ngón tay

- Không nên cho ăn

- Không tự ý uống thuốc

- Không nên để bệnh nhân ổn mới gọi cấp cứu

Nguy cơ nếu không cấp cứu kịp thời, nguy cơ có thể xảy ra:

- Tử vong

- Tàn tật vĩnh viễn hoặc tạm thời

- Tê liệt, mất khả năng vân động (Người thực vật)

- Nói khó khăn

- Suy giảm trí nhớ, nhận thức

- Ảnh hưởng tâm lý

Thời gian là một vấn đề quan trọng trong điều trị đột quỵ. Việc gọi bác sĩ đến khám hoặc tự đi đến bệnh viện sẽ làm lãng phí rất nhiều thời gian, thay vào đó, việc gọi xe cấp cứu có thể giúp bệnh nhân rút ngắn thời gian đến bệnh viện, giúp người bệnh có cơ hội điều trị nhanh và thích hợp nhất.

Tùy theo loại đột quỵ, bác sĩ có thể cho bệnh nhân sử dụng Aspirin hoặc thuốc làm tan cục máu đông. Việc điều trị có hiệu quả tốt nhất nếu được sử dụng trong vòng 3 giờ đầu sau khi khởi phát triệu chứng. Nếu đột quỵ là do vỡ một mạch máu trong não, bác sĩ sẽ cố gắng làm ngưng chảy máu càng nhanh càng tốt.

Cấp cứu đột quỵ càng sớm, cơ hội điều trị càng cao

Để đề phòng trường hợp đột quỵ sẽ xảy ra trong tương lai, chúng ta cần chuẩn bị những gì?

Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng hơn 200.000 người mắc mới đột quỵ, hơn 50% trong số đó tử vong, 90% sống chung với các di chứng về thần kinh và đột quỵ. Đột quỵ có thể xảy ra với bất cứ ai, vào bất cứ lúc nào. Vì vậy, việc nhận biết được trường hợp cấp cứu đột quỵ đang xảy ra có thể giúp chúng ta giảm thiểu tối đa các di chứng của bệnh. Muốn vậy:

- Trước tiên, chúng ta hãy học để nhận biết các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ có thể xảy ra, đồng thời giúp những người thân trong gia đình và bạn bè cùng nhận biết với mình.
- Nếu bệnh nhân mắc một bệnh lý nội khoa nào đó, họ cần mang trong người những giấy tờ có ghi chép về bệnh, tiền sử dị ứng thuốc, hoặc thuốc đang sử dụng.
- Dạy cho trẻ em trong nhà cách nhận biết các triệu chứng sớm của đột quỵ (BE FAST), cách gọi 115, cung cấp địa chỉ nhà và cách mô tả những gì đang xảy ra cho nhân viên cấp cứu.

- Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Việc chủ động tầm soát nguy cơ đột quỵ để phát hiện kịp thời những bất thường và xử trí hiệu quả sẽ giúp ngăn chặn xảy ra cơn đột quỵ trong tương lai.

Xem thêm: Gói tầm soát nguy cơ đột quỵ

Nhằm nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị đột quỵ, từ năm 2020, Bệnh viện Gia An 115 đã tiên phong ứng dụng phần mềm RAPID – công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) giúp mở rộng cửa sổ cứu não lên đến 24 giờ cho người bệnh đột quỵ. RAPID hỗ trợ xác định vùng não chết (hay lõi nhồi máu - infarct core) – khu vực không thể hồi phục, và vùng tranh tối tranh sáng (penumbra) – khu vực có thể phục hồi nếu can thiệp kịp thời, giúp tăng cơ hội cứu sống và hiệu quả điều trị cho bệnh nhân đến viện sau “thời gian vàng”. Tuy nhiên, trên máy CT thế hệ cũ, RAPID bị giới hạn trong việc khảo sát toàn bộ não, có thể bỏ sót vùng lõi nhồi máu hoặc vùng tranh tối tranh sáng, đặc biệt với tổn thương lớn hoặc lan tỏa.

Hạn chế này đã được khắc phục với hệ thống máy chụp CT (máy chụp cắt lớp vi tính) SOMATOM Force VB30 – công nghệ chẩn đoán hình ảnh tiên tiến do Siemens Healthineers (nhà cung cấp thiết bị y tế hàng đầu từ CHLB Đức) phát triển. Không như các máy CT thế hệ cũ, SOMATOM Force VB30 quét toàn bộ não trong chưa đầy 2 giây, tích hợp AI tạo bản đồ tưới máu và mạch máu chi tiết, hỗ trợ cả đột quỵ nhồi máu não (xác định vùng lõi nhồi máu, vùng tranh tối tranh sáng và đường đi tối ưu cho lấy huyết khối) lẫn đột quỵ xuất huyết não (phát hiện máu tụ, phình mạch, hoặc dị dạng mạch máu). Máy có độ phân giải cao, phát hiện tổn thương nhỏ vài milimet, hữu ích cả trong các ca đột quỵ không điển hình hoặc bệnh lý thần kinh phức tạp. Ngoài ra, với liều tia X giảm đáng kể (khoảng 85% so với máy CT thông thường), sẽ đạt được độ an toàn vượt bậc cho người bệnh về phương diện ảnh hưởng bức xạ.

Bệnh viện Gia An 115 là đơn vị đầu tiên tại TP.HCM và khu vực phía Nam lắp đặt, vận hành hệ thống này.

Bệnh viện Gia An 115 là bệnh viện đa chuyên khoa kỹ thuật cao. Bệnh viện quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm, tận tâm, chu đáo và hệ thống trang thiết bị hiện đại, đặc biệt có ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị. Để đăng ký khám và tư vấn, Quý Khách hàng vui lòng sử dụng tính năng Đặt lịch khám ngay trên website.