Dấu hiệu phình động mạch chủ bụng bạn nên biết

Phình động mạch chủ bụng là bệnh lý phổ biến tại Việt Nam. Theo các chuyên gia, nếu không kịp thời phát hiện và điều trị, động mạch chủ bụng bị phình có thể vỡ gây nguy hiểm đến tính mạng. Vậy, dấu hiệu phình động mạch chủ bụng là gì? Thông tin chi tiết sẽ được cung cấp trong bài viết, hãy cùng theo dõi!

Phình động mạch chủ bụng là gì?

Động mạch chủ là một mạch máu lớn nhất của cơ thể, có nhiệm vụ mang máu giàu oxy từ tim đến tất cả các cơ quan. Động mạch này khi đi qua ngực được gọi là động mạch chủ ngực, đi xuống bụng được gọi là động mạch chủ bụng. Từ hai vị trí này, động mạch chia thành các động mạch nhỏ hơn để cung cấp máu cho hai chi dưới.

Từ động mạch chủ bụng có 3 nhánh chính: động mạch thân tạng, động mạch mạc treo tràng trên và động mạch mạc treo tràng dưới.

Phình động mạch chủ bụng xảy ra khi đường kính mạch máu ≥ 30 mm hoặc giãn trên 50% so với đường kính động mạch tham chiếu ở người cùng giới và lứa tuổi. Ở người bình thường, đường kính động mạch chủ bụng thường nhỏ hơn 30 mm.

Phân loại phình động mạch chủ bụng

Phình động mạch chủ bụng tiến triển với tốc độ trung bình từ 2–4 mm/năm. Khối phình có xu hướng tiến triển nhanh hơn ở người hút thuốc lá. Nguy cơ vỡ tăng lên nếu đường kính khối phình vượt quá 55 mm hoặc tốc độ giãn > 10 mm/năm. Theo nghiên cứu, nam giới có nguy cơ mắc phình động mạch chủ bụng cao hơn nữ giới, nhưng nữ giới có nguy cơ vỡ cao hơn khi đã mắc bệnh.

Theo tài liệu y khoa,  phình động mạch chủ bụng có nhiều cách phân loại, bao gồm:

Phân loại bệnh theo độ kích thước phình động mạch

4 mức độ phình động mạch chủ bụng bao gồm:

• Phình nhỏ: Đường kính < 40 mm
• Phình trung bình: Đường kính 40-50 mm
• Phình lớn: Đường kính 50-60 mm
• Phình rất lớn: Đường kính >60 mm

Phân loại bệnh theo vị trí

Phình động mạch chủ bụng có thể xuất hiện tại nhiều vị trí bao gồm:

• Phình động mạch chủ bụng đoạn trên thận: Khối phình bao gồm 1 hoặc nhiều mạch tạng nhưng không lan lên trên cơ hoành.
• Phình động mạch chủ bụng đoạn quanh thận: Khối phình nằm quanh vị trí xuất phát của động mạch thận, nhưng không có tổn thương động mạch mạc treo tràng trên kèm theo
• Phình động mạch chủ bụng đoạn dưới thận: Khối phình xuất phát dưới chỗ chia động mạch thận

Hình ảnh động mạch bình thường so với động mạch bị phình (Hình ảnh minh họa internet)

Dấu hiệu phình động mạch bụng là gì?

Hầu hết các trường hợp phình động mạch chủ bụng không có triệu chứng rõ ràng, khiến bệnh khó phát hiện. Một số khối phình không bao giờ vỡ và giữ nguyên kích thước nhỏ. Số khác lớn lên theo thời gian, khi khối phình tiến triển nhanh sẽ có nguy cơ vỡ cực kỳ nguy hiểm.

Nếu khối động mạch chủ bụng đang phát triển, người bệnh có thể gặp một số triệu chứng sau:

• Khoảng 30% bệnh nhân sờ thấy khối phình đập ở bụng
• Đau sâu, đau liên tục ở vùng bụng hoặc một bên bụng
• Đau lưng
• Vùng xung quanh rốn đập mạch

Khi khối phình dọa vỡ, bệnh nhân cần được cấp cứu ngay. Các triệu chứng báo hiệu tình trạng này bao gồm:

• Đau bụng dữ dội, đột ngột vùng bụng gợi ý dọa vỡ động mạch chủ
• Có dấu hiệu sốc mất máu bao gồm: chóng mặt, ngất xỉu, tim đập nhanh, buồn nôn và nôn
• Huyết áp giảm

Đau bụng đột ngột, dữ dội có thể là dấu hiệu cảnh báo phình động mạch chủ bụng (Hình ảnh minh họa internet)

Nguyên nhân gây phình động mạch chủ bụng

Động mạch chủ kéo dài từ tim qua ngực, xuống bụng và hai chi dưới. Dọc trên cung đường này, khối phình động mạch có thể hình thành ở bất cứ đâu. Một số nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của chứng phình động mạch bụng bao gồm:

• Bệnh lý xơ vữa động mạch: Đây là tình trạng chất béo và các chất khác tích tụ trên thành mạch máu, gây tổn thương thành mạch
• Tăng huyết áp: Áp lực của máu tác động lên thành động mạch tăng cao có thể làm suy yếu thành động mạch chủ khiến động mạch chủ giãn phình lớn ra.
• Các bệnh lý mạch máu: Ví dụ viêm mạch máu hoặc các bệnh mô liên kết bẩm sinh như hội chứng Marfan hoặc Ehlers-Danlos.
• Nhiễm trùng động mạch chủ do vi khuẩn hoặc nấm
• Tổn thương thành mạch do tai nạn lao động, tai nạn xe hơi, tai nạn trong sinh hoạt...

Yếu tố làm tăng nguy cơ phình động mạch chủ bụng

Một số đối tượng có nguy cơ cao dễ dàng gặp phải bệnh lý bao gồm:

• Người thường xuyên sử dụng thuốc lá có nguy cơ khiến thành mạch máu suy yếu, từ đó gây ra chứng phình động mạch chủ bụng. Đối tượng sử dụng thuốc lá càng lâu và tần suất nhiều trong một ngày có nguy cơ mắc bệnh càng cao. Những đối tượng này cần được sàng lọc bệnh lý bằng siêu âm.
• Nam giới có nguy cơ mắc phình động mạch chủ bụng cao hơn nữ giới, do yếu tố di truyền, tuổi tác, thói quen hút thuốc lá và các bệnh lý nền như tăng huyết áp.
• Tuổi tác: Bệnh lý phình động mạch chủ có thể xảy ở những đối tượng trên 65 tuổi
• Tiền sử gia đình: Nếu bạn có người thân bị phình động mạch chủ bụng sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh đối với đời sau.

Chẩn đoán và tầm soát bệnh lý phình động mạch chủ bụng

Hầu hết phình động mạch chủ bụng có thể tầm soát và chẩn đoán bằng phương pháp siêu âm mạch máu ổ bụng thường quy.  Lợi ích của phương pháp này bao gồm:

• Phương pháp siêu âm thường tốn ít thời gian, không đau, không cần sử dụng thuốc cản quang và an toàn kể cả với phụ nữ đang mang thai.
• Khi phát hiện phình động mạch chủ bụng trên hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể đo đạc kỹ càng và đưa ra lời khuyên cho bạn về bước tiếp theo.
• Hầu hết khối phình dưới 50 mm không triệu chứng có thể theo dõi sát mỗi 6-12 tháng. Còn với những khối phình lớn hơn hoặc bằng 50 mm (đặc biệt > 55 mm ở nam hoặc > 50 mm ở nữ), kể cả không triệu chứng, cần cân nhắc điều trị can thiệp.

Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh cắt ngang của các cấu trúc bệnh trong vùng bụng, trong đó có động mạch chủ bụng. Không chỉ vậy, bác sĩ sẽ xác định kích thước và hình dạng của các khối phình thông qua hình ảnh CT.

Hướng dẫn sàng lọc và theo dõi khối phình động mạch chủ bụng

Những đối tượng nên tiến hành sàng lọc bệnh lý phình động mạch chủ bụng bao gồm:

• Nam giới trên 65 tuổi
• Những đối tượng có bố mẹ và anh chị em ruột mắc bệnh lý này
• Cân nhắc nếu nữ giới trên 65 tuổi có nhiều năm sử dụng thuốc lá

Khi phát hiện khối phình động mạch chủ bụng, thời gian theo dõi phụ thuộc vào kích thước khối phình. Cụ thể:

• Đường kính khối phình từ 30-39 mm: Theo dõi bằng siêu âm mỗi 2-3 năm
• Đường kính khối phình 40-49 mm: Theo dõi bằng siêu âm mỗi 6-12 tháng
• Đường kính khối phình ≥ 50 mm: Theo dõi bằng siêu âm mỗi 3–6 tháng hoặc cân nhắc can thiệp.

Điều trị bệnh lý phình động mạch chủ bụng

Mục tiêu của điều trị phình động mạch chủ bụng là ngăn ngừa vỡ động mạch chủ. Lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào kích thước của khối phình cũng như tốc độ phát triển.

Nếu khối phình có kích thước nhỏ và không có biểu hiện triệu chứng, bác sĩ sẽ chỉ định một số biện pháp như sau:

• Theo dõi sự phát triển của khối phình để đánh giá tốc độ phát triển, giúp ngăn ngừa các biến chứng bệnh.
• Điều trị các bệnh lý mạn tính đi kèm trong đó có tăng huyết áp, để đảm bảo bệnh lý không làm cho khối phình phát triển nhanh hơn.
• Chuẩn bị cho người bệnh một sức khỏe tối ưu để giảm nguy cơ biến chứng nếu can thiệp phẫu thuật nếu có chỉ định
• Người bệnh phình động mạch chủ bụng có nguy cơ biến chứng tim mạch rất cao, vì vậy việc phòng ngừa là điều rất cần thiết.

Nếu khối phình có kích thước lớn hơn 55mm hoặc có tốc độ phát triển nhanh, bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp ngăn ngừa nguy cơ vỡ. Ngoài ra, phương án can thiệp cũng được xem xét trong trường hợp người bệnh có các triệu chứng dọa vỡ kể trên.

Xem thêm: Cứu sống bệnh nhân bị phình động mạch chủ giữa lằn ranh sinh tử

Can thiệp mạch máu tại Bệnh viện Gia An 115

Kết luận

Phình động mạch chủ bụng là bệnh lý nguy hiểm và cần được điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết đã cung cấp đầy đủ thông tin về dấu hiệu phình động mạch chủ thường gặp. Bên cạnh đó, bạn nên tham khảo thêm các thông tin chi tiết về bệnh lý cũng như phương pháp điều trị để bổ sung kiến thức, từ đó có thể sớm nhận biết bệnh và phối hợp điều trị cùng bác sĩ.

Bệnh viện Gia An 115 là bệnh viện đa chuyên khoa kỹ thuật cao. Bệnh viện quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm, tận tâm, chu đáo và hệ thống trang thiết bị hiện đại, đặc biệt có ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị. Để đăng ký khám và tư vấn, Quý Khách hàng vui lòng sử dụng tính năng Đặt lịch khám ngay trên website.