Mỡ trong máu cao: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Mỡ trong máu cao (hay rối loạn lipid máu) là một trong những “kẻ giấu mặt” thầm lặng gây hại cho sức khỏe tim mạch. Bệnh thường không có triệu chứng rõ rệt nhưng có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim hay đột quỵ. Vì vậy, hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và phương pháp kiểm soát mỡ máu là bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Mỡ trong máu cao là gì?

Mỡ trong máu cao, còn gọi là rối loạn mỡ máu, là tình trạng nồng độ cholesterol hoặc triglycerid trong máu tăng vượt mức cho phép. Các chất béo này vốn cần thiết để cơ thể tạo năng lượng và xây dựng tế bào, nhưng khi dư thừa sẽ bám vào thành mạch máu, tạo mảng xơ vữa và làm hẹp lòng mạch.

Trong đó, LDL-C và triglyceride cao kết hợp với HDL-C thấp chính là yếu tố nguy cơ lớn nhất cho các bệnh lý tim mạch. Khi các chỉ số này vượt ngưỡng bình thường, thành mạch máu dễ bị lắng đọng mỡ, hình thành mảng xơ vữa và cản trở dòng máu nuôi cơ thể.

Đây là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim, đột quỵ – những nguyên nhân tử vong phổ biến trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, tỷ lệ người trưởng thành bị rối loạn mỡ máu đang có xu hướng tăng nhanh, đặc biệt ở nhóm tuổi trung niên và những người ít vận động.

Tham khảo thêm: Chỉ số mỡ máu – Cách đọc, ý nghĩa và khi nào cần điều trị?

Nguyên nhân gây mỡ trong máu cao

Mỡ máu cao có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, trong đó phổ biến nhất là lối sống và chế độ dinh dưỡng. Người thường xuyên ăn nhiều chất béo bão hòa (thịt đỏ, mỡ động vật, thức ăn nhanh, thực phẩm chiên rán) sẽ có nguy cơ tích tụ cholesterol trong máu cao hơn.

Các yếu tố thường gặp gây mỡ trong máu cao bao gồm:

• Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn nhiều thực phẩm chiên rán, mỡ động vật, nội tạng, thức ăn nhanh, đồ ngọt.
• Ít vận động: Lối sống tĩnh tại khiến mỡ thừa tích tụ và rối loạn chuyển hóa lipid.
• Thừa cân, béo phì: Làm gia tăng lượng cholesterol xấu (LDL) và triglycerid trong máu.
• Yếu tố di truyền: Một số người có rối loạn mỡ máu gia đình, dù vẫn duy trì lối sống lành mạnh.
• Bệnh lý nền: Tiểu đường, suy giáp, bệnh gan, bệnh thận đều có thể gây rối loạn mỡ máu.
• Hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên: Gây tổn hại thành mạch, làm thay đổi chuyển hóa lipid.

Điểm đáng lo ngại là bệnh có thể không gây triệu chứng rõ rệt trong thời gian dài, khiến nhiều người chỉ phát hiện khi đã xuất hiện biến chứng tim mạch nghiêm trọng.

Tiểu đường, suy giáp, bệnh gan, bệnh thận đều có thể gây rối loạn mỡ máu

Triệu chứng của mỡ trong máu cao

Hầu hết người bị mỡ trong máu cao không có dấu hiệu lâm sàng đặc hiệu. Người bệnh có thể sinh hoạt bình thường mà không hề biết chỉ số mỡ máu đã vượt ngưỡng.

Ở một số trường hợp, đặc biệt khi rối loạn lipid máu kéo dài, bệnh nhân có thể xuất hiện:

• Vàng da, nổi u vàng dưới da (xanthoma) do lắng đọng cholesterol.
• Đau tức ngực, mệt mỏi, khó thở khi vận động, báo hiệu tình trạng thiếu máu cơ tim.
• Chóng mặt, đau đầu, tê yếu tay chân – dấu hiệu cảnh báo nguy cơ thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ.
• Đau tức hoặc tê bì tay chân do máu lưu thông kém

Tuy nhiên, các biểu hiện này thường mơ hồ và dễ nhầm lẫn với bệnh khác. Chính vì thế, xét nghiệm mỡ máu định kỳ là cách duy nhất để phát hiện sớm tình trạng rối loạn lipid máu hay mỡ máu cao.

Mỡ máu cao ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe?

Khi cholesterol xấu và triglyceride dư thừa, chúng bám vào thành mạch máu, dần dần hình thành mảng xơ vữa. Những mảng này làm hẹp lòng mạch, khiến máu lưu thông khó khăn hơn. Nghiêm trọng hơn, khi mảng xơ vữa bong ra, chúng có thể gây tắc mạch máu đột ngột.

Hậu quả của mỡ máu cao bao gồm:

• Xơ vữa động mạch – nền tảng của nhiều bệnh lý tim mạch.
• Nhồi máu cơ tim – xảy ra khi động mạch vành bị tắc nghẽn đột ngột..
• Đột quỵ – do mạch máu não bị hẹp hoặc tắc nghẽn.
• Gan nhiễm mỡ, viêm tụy cấp – do triglyceride tăng quá cao.
• Tăng huyết áp: Do thành mạch cứng và mất tính đàn hồi.
• Suy thận mạn: Do tổn thương mạch máu thận kéo dài.

Những biến chứng này có thể để lại di chứng nặng nề, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Triglyceride tăng quá cao có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ, viêm tụy cấp 

Chẩn đoán mỡ trong máu cao

Để xác định tình trạng mỡ máu, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm máu (lipid máu), bao gồm:

• Cholesterol toàn phần
• LDL-C (cholesterol xấu)
• HDL-C (cholesterol tốt)
• Triglycerid

Bác sĩ sẽ dựa trên kết quả xét nghiệm kết hợp với tiền sử sức khỏe, lối sống và các yếu tố nguy cơ để đưa ra đánh giá chính xác.

Người trưởng thành, đặc biệt sau 40 tuổi, nên kiểm tra mỡ máu ít nhất 1 lần/năm, ngay cả khi không có triệu chứng.

Tham khảo thêm: Cholesterol là gì? Ý nghĩa, chỉ số và vai trò trong cơ thể

Cách điều trị mỡ trong máu cao

Điều trị mỡ máu cao không chỉ đơn thuần là dùng thuốc, mà đòi hỏi một chiến lược tổng thể bao gồm thay đổi lối sống, dinh dưỡng, vận động và theo dõi định kỳ.

1. Thay đổi lối sống

• Chế độ ăn uống khoa học: Giảm mỡ động vật, hạn chế đồ ngọt, tăng rau xanh, trái cây, cá và các loại hạt.
• Tập luyện thường xuyên: Đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội… ít nhất 150 phút/tuần.
• Giảm cân nếu thừa cân: Giúp cải thiện chỉ số lipid máu rõ rệt.
• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.

Tham khảo thêm: Bệnh tim mạch nên ăn gì và kiêng gì? Gợi ý thực đơn lành mạnh cho trái tim khỏe

2. Điều trị bằng thuốc

Khi thay đổi lối sống chưa đủ, bác sĩ có thể kê đơn:

• Statin: Hạ cholesterol toàn phần và LDL-C.
• Fibrate: Giảm triglycerid.
• Niacin hoặc acid nicotinic: Giúp tăng HDL-C.
• Thuốc ức chế hấp thu cholesterol (Ezetimibe).

Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc mà cần tuân thủ chỉ định, liều lượng và theo dõi từ bác sĩ chuyên khoa.

Khi nào nên đi khám?

Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao như: thừa cân, tiểu đường, tăng huyết áp, tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch… hãy đi xét nghiệm mỡ máu ngay cả khi chưa có triệu chứng. Với người trưởng thành khỏe mạnh, nên kiểm tra định kỳ ít nhất 1-2 năm/lần.

Phát hiện sớm mỡ máu cao giúp can thiệp kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Phòng bệnh luôn quan trọng hơn chữa bệnh. Để ngăn ngừa mỡ máu cao, bạn nên:

• Ăn uống cân đối, nhiều chất xơ, ít chất béo bão hòa.
• Luyện tập đều đặn và duy trì cân nặng hợp lý.
• Khám sức khỏe định kỳ và xét nghiệm máu để tầm soát sớm.
• Quản lý tốt các bệnh lý nền như tiểu đường, tăng huyết áp, suy giáp.

Kết luận

Mỡ trong máu cao là bệnh lý âm thầm nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng cho tim mạch và sức khỏe tổng thể. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị sẽ giúp mỗi người chủ động hơn trong việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh.

Việc duy trì lối sống lành mạnh kết hợp với khám sức khỏe định kỳ chính là chìa khóa để bảo vệ trái tim và mạch máu của bạn. Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đến cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Bệnh viện Gia An 115 là bệnh viện đa chuyên khoa kỹ thuật cao, quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ giỏi, dày dặn kinh nghiệm, tận tâm, chu đáo. Bệnh viện sở hữu hệ thống trang thiết bị hiện đại, đặc biệt có ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị. Để đăng ký khám và tư vấn, bạn vui lòng sử dụng tính năng Đặt lịch khám ngay trên website.