Uống cà phê thay bữa sáng: Tiện lợi hay rủi ro cho sức khỏe?

Cà phê đen có thể giúp tỉnh táo, tăng sự tập trung nhờ caffeine, nhưng nếu chỉ uống cà phê mà không ăn sáng, cơ thể sẽ phải đối mặt với nhiều hệ lụy sức khỏe.

Nhiều nguy cơ nếu chỉ uống cà phê mà không ăn sáng

Chia sẻ của ThS. BS. Võ Thị Tố Hi – Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Gia An 115, trong ngắn hạn, uống cà phê khi bụng rỗng dễ gây kích ứng dạ dày, khiến người uống cảm thấy nóng rát, khó chịu, đặc biệt ở những người có viêm loét dạ dày. Caffeine cũng có thể làm tim đập nhanh, gây bồn chồn hoặc lo âu. Khi không được cung cấp đầy đủ năng lượng từ bữa sáng, cơ thể có nguy cơ hạ đường huyết, dẫn đến mệt mỏi, chóng mặt, khó tập trung. Ngoài ra, caffeine còn kích thích tăng tiết hormone cortisol – hormone căng thẳng – khiến cơ thể dễ rơi vào trạng thái stress.

Về lâu dài, thói quen bỏ bữa sáng và chỉ uống cà phê có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, bởi cơ thể không được cung cấp vitamin, khoáng chất, chất xơ và protein cần thiết. Việc uống cà phê khi bụng rỗng thường xuyên còn làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày, trào ngược axit. Bỏ bữa sáng kéo dài cũng có thể làm rối loạn cân bằng năng lượng, ảnh hưởng đến kiểm soát cân nặng và tăng tích tụ mỡ nội tạng. Thậm chí, nhiều nghiên cứu cho thấy người bỏ bữa sáng thường xuyên có nguy cơ cao hơn mắc bệnh tim mạch, tiểu đường type 2 và béo phì.

Ảnh hưởng khác biệt giữa người trung niên/cao tuổi và người trẻ

Ảnh hưởng của việc bỏ bữa sáng và chỉ uống cà phê đen có sự khác biệt đáng kể giữa người trẻ và người trung niên hoặc cao tuổi.

Ở người trẻ, cơ thể thường có khả năng phục hồi tốt hơn, tốc độ trao đổi chất nhanh nên tác động ngắn hạn có thể không rõ rệt ngay. Caffeine trong cà phê giúp họ tỉnh táo, tập trung, duy trì năng lượng tạm thời để học tập hay làm việc. Tuy nhiên, mặt hạn chế là việc duy trì thói quen này lâu dài dễ dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, làm ảnh hưởng đến sức khỏe về sau. Nếu lạm dụng cà phê, nhất là uống nhiều lần khi bụng rỗng, người trẻ có thể gặp tình trạng lo âu, mất ngủ hoặc phụ thuộc vào caffeine. Ngoài ra, với lối sống năng động, họ cũng dễ rơi vào hạ đường huyết, gây mất tập trung và giảm hiệu suất làm việc.

Ngược lại, với người trung niên và cao tuổi, những ảnh hưởng tiêu cực rõ rệt và nghiêm trọng hơn. Thứ nhất, hệ tiêu hóa ở nhóm tuổi này vốn nhạy cảm và yếu hơn, dễ bị kích ứng bởi caffeine, từ đó làm tăng nguy cơ viêm loét hoặc trào ngược dạ dày. Thứ hai, tốc độ chuyển hóa chậm lại, trong khi cơ thể lại cần nguồn dinh dưỡng ổn định để duy trì năng lượng, xương và khối cơ. Việc bỏ bữa sáng khiến họ dễ đối mặt với loãng xương, mất cơ và rối loạn đường huyết. Thứ ba, caffeine có thể làm tăng huyết áp tạm thời, đặc biệt nguy hiểm đối với những người có bệnh lý tim mạch. Ngoài ra, hệ thần kinh của người lớn tuổi nhạy cảm hơn, nên dễ bị mất ngủ, hồi hộp hoặc rối loạn nhịp tim nếu uống cà phê khi bụng rỗng. Cuối cùng, caffeine còn có thể làm tăng đào thải canxi qua nước tiểu, góp phần làm tăng nguy cơ loãng xương nếu khẩu phần ăn thiếu canxi.

Ở nhóm tuổi này, lợi ích từ việc chỉ uống cà phê buổi sáng gần như không đáng kể so với những rủi ro sức khỏe mà họ có thể phải đối mặt.

Có nên uống cà phê thay bữa sáng để giảm cân?

ThS. BS. Võ Thị Tố Hi cho biết, việc dùng cà phê đen thay cho bữa sáng để giảm cân không phải là phương pháp được y học khuyến khích, dù trong ngắn hạn có thể mang lại cảm giác hiệu quả.

Thực tế, cà phê đen gần như không chứa calo, caffeine còn giúp tạm thời ức chế cảm giác đói và tăng nhẹ tốc độ chuyển hóa, nhờ đó một số người cảm thấy có thể kiểm soát cân nặng tốt hơn. Một số nghiên cứu cho thấy caffeine có tác dụng tăng sinh nhiệt và thúc đẩy oxy hóa mỡ, nhưng hiệu quả này nhỏ và không đáng kể nếu không kiểm soát tổng năng lượng đưa vào.

Về lâu dài, cách giảm cân này tiềm ẩn nhiều rủi ro. Khi bỏ bữa sáng, cơ thể dễ rơi vào tình trạng đói quá mức, khiến nhiều người có xu hướng ăn bù ở các bữa sau, thường là các thực phẩm giàu calo, đường hoặc chất béo – điều này không những không giúp giảm cân mà còn dễ làm cân nặng tăng trở lại. Bên cạnh đó, thiếu protein và dưỡng chất từ bữa sáng có thể khiến cơ thể mất khối cơ, làm chậm quá trình trao đổi chất, từ đó việc kiểm soát cân nặng càng khó khăn hơn.

Do đó, muốn giảm cân bền vững, an toàn, cách tốt nhất là xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng kết hợp với vận động thể lực và lối sống lành mạnh. Bữa sáng vẫn cần được duy trì với tỷ lệ hợp lý giữa tinh bột, chất đạm, chất xơ và vitamin, thay vì chỉ dựa vào cà phê.

Để giảm cân bền vững, an toàn, nên xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, vận động thể lực và lối sống lành mạnh

Kết hợp thực phẩm với cà phê đen để có bữa sáng lành mạnh

Để bữa sáng vừa tỉnh táo nhờ cà phê đen vừa đảm bảo dinh dưỡng, cần kết hợp với các nhóm thực phẩm giàu protein, chất xơ, chất béo lành mạnh và carbohydrate phức tạp. Ví dụ, có thể ăn yến mạch cùng trái cây và hạt, bánh mì nguyên cám kèm trứng và rau xanh, sữa chua Hy Lạp với hạt và mật ong, hoặc một ly sinh tố giàu protein.

Những lựa chọn này cung cấp năng lượng ổn định, giúp no lâu, hỗ trợ tiêu hóa và duy trì sự tập trung. Khi uống kèm một ly cà phê đen không đường, bạn vừa có sự tỉnh táo cho buổi sáng, vừa bảo vệ được sức khỏe lâu dài.

Tuy nhiên, cần lưu ý nên uống cà phê sau khi ăn để giảm kích ứng dạ dày, hạn chế thêm đường hay kem và đảm bảo uống đủ nước để tránh mất nước do tác dụng lợi tiểu của caffeine. Lượng caffeine nạp vào mỗi ngày cũng nên được kiểm soát dưới 400mg (tương đương 3–4 ly nhỏ) theo khuyến cáo của EFSA (Cơ quan An toàn Thực phẩm châu Âu) và FDA (Cục Quản lý Thực phẩm & Dược phẩm Hoa Kỳ).

Bệnh viện Gia An 115 là bệnh viện đa chuyên khoa kỹ thuật cao. Bệnh viện quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm, tận tâm, chu đáo và hệ thống trang thiết bị hiện đại, đặc biệt có ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị. Để đăng ký khám và tư vấn, Quý Khách hàng vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn 028.62.885.886 (trong giờ hành chính) - 0916.542.436 (ngoài giờ hành chính) hoặc sử dụng tính năng Đặt lịch khám ngay trên website.