Mạch bình thường của người lớn: Bao nhiêu là ổn? Khi nào cần lo lắng?

Nhịp mạch (hay nhịp tim ngoại vi) là một trong những dấu hiệu sinh tồn quan trọng nhất, phản ánh trực tiếp hoạt động bơm máu của tim và tình trạng tuần hoàn toàn thân. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết mạch bình thường của người lớn là bao nhiêu, vì sao nhịp mạch lại thay đổi và khi nào cần đi khám.

Bài viết dưới đây giúp bạn hiểu đúng về chỉ số mạch, cách tự đo tại nhà và những dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý.

Mạch bình thường của người lớn là bao nhiêu?

Mạch bình thường của người lớn khỏe mạnh khi nghỉ ngơi hoàn toàn là 60-100 lần/phút (theo Hiệp hội Tim mạch Mỹ AHA).

Các yếu tố như tuổi, giới, cân nặng, thuốc đang dùng, mức độ vận động, căng thẳng, bệnh lý nền… đều có thể ảnh hưởng đến nhịp mạch. Chỉ số mạch chính xác nhất là mạch khi cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi, không vận động, không bị kích thích hoặc vừa uống cà phê.

Nhìn chung, mạch < 60 lần/phút gọi là nhịp chậm còn mạch > 100 lần/phút gọi là nhịp nhanh. Tuy nhiên, vận động viên chuyên nghiệp hoặc người tập luyện cường độ rất cao lâu năm, nhịp tim nghỉ có thể xuống dưới 40 lần/phút (thậm chí 30–40 lần/phút) mà vẫn hoàn toàn bình thường.

Những yếu tố ảnh hưởng đến nhịp mạch

Nhịp mạch không phải lúc nào cũng cố định, ngay cả ở người khỏe mạnh. Trong suốt một ngày, mạch có thể thay đổi tùy theo trạng thái cơ thể - từ mức độ vận động, cảm xúc, nhiệt độ môi trường cho đến thuốc đang sử dụng. Hiểu rõ những yếu tố này giúp người bệnh tránh lo lắng không cần thiết và biết khi nào sự thay đổi của mạch là bình thường, khi nào cần theo dõi thêm.

Các yếu tố thường gặp có thể làm mạch tăng hoặc giảm:

• Mức độ vận động hoặc căng thẳng: Sau khi vận động mạnh hoặc bị stress, mạch thường tăng tạm thời.
• Thuốc đang sử dụng: Một số thuốc làm chậm mạch (thuốc chẹn beta), trong khi thuốc giãn phế quản hoặc kích thích có thể làm tăng mạch.
• Caffein, rượu, thuốc lá: Tác động lên hệ thần kinh giao cảm khiến mạch tăng nhẹ.
• Sốt, mất nước: Khi cơ thể cần tăng lưu lượng tim để bù, mạch sẽ tăng.
• Bệnh lý nền: Thiếu máu, cường giáp, suy tim hoặc rối loạn điện giải đều có thể gây mạch bất thường.

Sau khi vận động mạnh hoặc bị stress, mạch thường tăng tạm thời

Cách đo mạch tại nhà sao cho chính xác

Đo mạch tưởng đơn giản nhưng nếu thực hiện không đúng cách, kết quả có thể sai lệch dẫn đến tự đánh giá sai tình trạng sức khỏe. Việc đo đúng kỹ thuật giúp bạn theo dõi mạch hiệu quả, đặc biệt với người có bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp hoặc đang dùng thuốc ảnh hưởng nhịp tim.

Các điểm cần lưu ý khi đo mạch:

• Vị trí đo phổ biến: cổ tay (động mạch quay). Động mạch cảnh (ở cổ) chỉ nên đo khi cần và ấn rất nhẹ (tránh ấn mạnh gây kích thích xoang cảnh dẫn đến ngất).
• Cách thực hiện: dùng 2-3 ngón tay, không dùng ngón cái; đếm trong 60 giây hoặc 30 giây rồi nhân đôi.
• Ghi nhận: thời điểm đo, tình trạng cơ thể, có vừa vận động hoặc căng thẳng không.

Lưu ý: Nếu phát hiện nhịp không đều (lúc nhanh lúc chậm, có nhịp nghỉ, mạnh yếu không đều) thì cần đi khám ngay dù nhịp trung bình vẫn 60-100 lần/phút, vì có thể là rung nhĩ – nguy cơ đột quỵ rất cao.

Ngày nay nhiều đồng hồ thông minh và vòng đeo tay có thể đo nhịp tim khá chính xác. Tuy nhiên, khi thiết bị báo nhịp bất thường (quá nhanh, quá chậm hoặc không đều), bạn vẫn cần đo lại bằng tay và đi khám bác sĩ để xác định chính xác.

Mạch nhanh - khi nào đáng lo?

Mạch nhanh có thể là phản ứng sinh lý bình thường, nhưng khi nhịp tim tăng cao kéo dài mà không rõ lý do, đó có thể là tín hiệu cảnh báo của cơ thể. Việc phân biệt mạch nhanh sinh lý và mạch nhanh bệnh lý giúp người bệnh tránh bỏ sót những tình trạng cần can thiệp sớm.

Một số nguyên nhân phổ biến của mạch nhanh: Căng thẳng, lo âu, mất ngủ; Thiếu máu; Cường giáp; Sốt, mất nước; Suy tim, bệnh mạch vành; Tác dụng phụ của thuốc.

Nếu mạch trên 120 lần/phút kéo dài hoặc mạch nhanh kèm theo triệu chứng như chóng mặt, đánh trống ngực, khó thở, đau ngực thì cần đi khám sớm để bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân và có cách điều trị phù hợp, hiệu quả.

Chớ chủ quan nếu mạch nhanh kèm theo triệu chứng như chóng mặt, đánh trống ngực, khó thở, đau ngực

Xem thêm: Tim đập nhanh khó thở phải làm sao? Nguyên nhân và cách cải thiện

Mạch chậm - bình thường hay nguy hiểm?

Mạch chậm không phải lúc nào cũng là vấn đề. Nhiều người trẻ, người tập thể thao có mạch 45-55 lần/phút nhưng hoàn toàn không triệu chứng. Tuy nhiên, nếu mạch quá chậm hoặc đi kèm mệt mỏi, choáng váng, đó có thể là biểu hiện của rối loạn dẫn truyền tim hoặc bệnh lý nội tiết.

Nguyên nhân có thể gây mạch chậm:

• Sinh lý: người luyện tập thể thao, ngủ sâu
• Bệnh lý: suy giáp, rối loạn dẫn truyền tim, tác dụng phụ thuốc
• Hạ thân nhiệt hoặc rối loạn điện giải

Dấu hiệu mạch chậm không bình thường: Mạch < 50 lần/phút kèm mệt; ngất hoặc choáng, khó thở, đau ngực.

Nhịp mạch không đều - dấu hiệu quan trọng của rối loạn nhịp tim

Khi mạch không đều, tim có thể đang hoạt động thiếu ổn định. Đây là nhóm dấu hiệu không nên bỏ qua vì nhiều rối loạn nhịp, đặc biệt rung nhĩ, liên quan trực tiếp đến nguy cơ đột quỵ nếu không được phát hiện kịp thời.

Một số rối loạn có thể gây mạch không đều như ngoại tâm thu, rung nhĩ, cuồng nhĩ, nhịp nhanh kịch phát trên thất.

Khi nào cần đi khám vì mạch bất thường?

Việc đi khám đúng thời điểm có thể giúp phát hiện sớm bệnh tim mạch, rối loạn nhịp hoặc bệnh nội tiết trước khi xuất hiện biến chứng.

Nên đến bệnh viện nếu:

• Nhịp tim < 50 hoặc > 100 lần/phút khi nghỉ ngơi hoàn toàn và không có nguyên nhân rõ ràng (vừa tập thể dục, uống cà phê, căng thẳng…).
• Nhịp tim trên 150-160 lần/phút dù chỉ vài phút
• Mạch không đều nhiều lần
• Đau ngực, khó thở
• Choáng, ngất
• Mạch bất thường kéo dài dù không vận động

Nếu nhịp tim nhanh, chậm bất thường, hãy đi khám ngay để được chẩn đoán kịp thời!

Xem thêm: Các bệnh tim mạch thường gặp: Dấu hiệu nhận biết và thực trạng tại Việt Nam

Lời khuyên để giữ nhịp mạch ổn định

Nhịp mạch là “tấm gương” phản ánh hoạt động của tim và hệ tuần hoàn. Khi nhịp mạch đều và nằm trong giới hạn bình thường, tim hoạt động hiệu quả hơn và nguy cơ gặp các bệnh lý tim mạch giảm đáng kể. Để giữ nhịp mạch ổn định lâu dài, bác sĩ khuyến nghị duy trì các thói quen tốt dưới đây:

• Vận động tối thiểu 150 phút mỗi tuần: Tập thể dục mức độ vừa, đều đặn giúp cải thiện chức năng tim, tăng sức bền mạch máu và điều hòa nhịp mạch.
• Hạn chế caffeine và rượu bia: Các chất kích thích có thể làm tim đập nhanh, tăng tính kích thích của cơ tim và gây rối loạn nhịp ở những người nhạy cảm.
• Ngủ đủ giấc: Thiếu ngủ kéo dài làm tăng hormone căng thẳng (cortisol), từ đó ảnh hưởng đến nhịp tim và huyết áp.
• Kiểm soát cân nặng: Thừa cân, béo phì khiến tim phải làm việc nhiều hơn, dễ dẫn đến tăng nhịp mạch và tăng nguy cơ bệnh tim mạch.
• Theo dõi nhịp mạch và huyết áp tại nhà: Việc tự đo thường xuyên giúp phát hiện sớm những thay đổi bất thường, từ đó đi khám kịp thời.
• Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra tim mạch theo khuyến cáo giúp phát hiện sớm các rối loạn nhịp và yếu tố nguy cơ ngay cả khi chưa có triệu chứng.

Kết luận

Nhịp mạch là dấu hiệu sinh tồn quan trọng phản ánh sức khỏe tim mạch và tình trạng hoạt động của toàn cơ thể. Hiểu được mạch bình thường của người lớn là bao nhiêu, biết cách đo đúng và theo dõi các thay đổi giúp bạn phát hiện sớm những rối loạn nhịp, bệnh tuyến giáp, thiếu máu hoặc các bệnh lý tim mạch tiềm ẩn.

Mặc dù nhịp mạch có thể dao động theo cảm xúc, vận động và sinh lý cơ thể, nhưng những bất thường kéo dài như mạch quá nhanh, quá chậm hoặc không đều đều cần được thăm khám để xác định nguyên nhân chính xác.

Chủ động chăm sóc tim mạch bằng chế độ ăn lành mạnh, tập luyện thường xuyên, ngủ đủ giấc và kiểm soát stress sẽ giúp duy trì nhịp mạch ổn định, phòng ngừa biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nếu có bất kỳ dấu hiệu đáng ngờ nào, việc thăm khám sớm là chìa khóa để bảo vệ trái tim khỏe mạnh lâu dài.

Bệnh viện Gia An 115 là bệnh viện đa chuyên khoa kỹ thuật cao. Bệnh viện quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm, tận tâm, chu đáo và hệ thống trang thiết bị hiện đại, đặc biệt có ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị. Để đăng ký khám và tư vấn, Quý Khách hàng vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn 028.62.885.886 (trong giờ hành chính) - 0916.542.436 (ngoài giờ hành chính) hoặc sử dụng tính năng Đặt lịch khám ngay trên website.