Khám thoát vị đĩa đệm: Nên chụp CT hay MRI?

Đau lưng, đau cổ, tê yếu tay chân đôi khi không đơn thuần do mỏi mệt mà có thể là dấu hiệu của thoát vị đĩa đệm – bệnh lý thường gặp gây chèn ép rễ thần kinh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Trong chẩn đoán bệnh lý cột sống này, hình ảnh học đóng vai trò then chốt, với hai kỹ thuật phổ biến là MRI (cộng hưởng từ) và CT (cắt lớp vi tính). Vậy khi nào cần thực hiện MRI, khi nào nên chụp CT?

Thoát vị đĩa đệm là gì, vì sao cần thực hiện chẩn đoán hình ảnh?

Bạn có biết, cột sống gồm một chuỗi các thân sống, đĩa đệm, dây chằng và mỏm khớp nối tiếp nhau, vừa là trụ cột nâng đỡ cơ thể, đồng thời bao bọc và bảo vệ tủy sống cùng các rễ thần kinh.

Nằm giữa các thân đốt sống là những đĩa đệm, có cấu trúc sụn – sợi, đóng vai trò như bộ giảm xóc và giúp cột sống linh hoạt trong vận động. Mỗi đĩa đệm có hình dáng như một thấu kính hai mặt lồi, chiều cao khoảng 20–25% chiều cao thân đốt sống, cấu tạo gồm hai phần chính:

• Phần ngoại vi là vòng sợi giúp giữ nhân trung tâm ở vị trí cố định.
• Phần trung tâm là nhân đĩa đệm, có tính đàn hồi, chống đỡ và chịu đựng trọng lực của cơ thể, linh hoạt dưới lực căng kéo và hấp thụ lực nén, giảm tải trọng lên đốt sống, do đó giúp giảm nguy cơ gãy xương và các thay đổi thoái hóa.

Khi vòng sợi bị rách hoặc thoái hóa, nhân nhầy có thể thoát ra ngoài, gây chèn ép vào rễ thần kinh hoặc tủy sống – tình trạng này được gọi là thoát vị đĩa đệm.

Thoát vị đĩa đệm có thể xảy ra ở bất cứ đoạn nào của cột sống, nhưng phổ biến nhất là vùng cổ (C5–C6, C6–C7) và thắt lưng (L4–L5, L5–S1) – nơi phải gánh chịu áp lực cơ học lớn và thường xuyên vận động. Biểu hiện lâm sàng thay đổi tùy vị trí và mức độ chèn ép:

• Đau vùng cổ, lưng hoặc thắt lưng, có thể lan theo chi tương ứng;
• Tê bì, yếu cơ, giảm phản xạ;
• Rối loạn cảm giác, tiểu tiện khó kiểm soát ở các trường hợp nặng - có thể là biểu hiện của hội chứng chùm đuôi ngựa (một tình trạng cấp cứu Ngoại Thần kinh Cột sống cần can thiệp sớm để tránh di chứng vĩnh viễn).

Tuy nhiên, các triệu chứng trên không đặc hiệu – có thể gặp ở nhiều bệnh lý khác như thoái hóa cột sống, hẹp ống sống, u tủy, viêm rễ thần kinh hoặc bệnh lý thần kinh ngoại biên. Vì vậy, chỉ dựa vào triệu chứng không đủ để khẳng định chẩn đoán. Lúc này, chẩn đoán hình ảnh là “chìa khóa” giúp bác sĩ xác định vị trí tổn thương, đánh giá mức độ chèn ép lên thần kinh hoặc tủy sống, đồng thời loại trừ các nguyên nhân khác.

Những kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh thường dùng khi nghi ngờ thoát vị đĩa đệm

Tùy tình trạng bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định một hoặc kết hợp nhiều kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như X-quang, CT-scan hoặc MRI.

1. Chụp XQ quy ước

X-quang là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh cơ bản, thường được chỉ định đầu tiên để khảo sát nhanh cấu trúc xương cột sống. Tuy không hiển thị được mô mềm (đĩa đệm, rễ thần kinh…) nhưng X-quang có thể phát hiện gãy xương, trượt đốt sống, xẹp đốt sống, thoái hóa nặng, vôi hóa dây chằng, u xương, viêm xương.

X-quang có chi phí thấp, thực hiện nhanh nhưng giá trị chẩn đoán thoát vị đĩa đệm thấp, vì không thể hiện được tổn thương mô mềm – cấu trúc chính bị ảnh hưởng trong bệnh này.

2. Chụp cộng hưởng từ (MRI)

MRI hiện được biết đến là phương pháp chẩn đoán tối ưu để đánh giá đĩa đệm, rễ thần kinh và tủy sống. Kỹ thuật này sử dụng từ trường và sóng radio, không gây nhiễm xạ.

Chụp MRI cho người bệnh tại Bệnh viện Gia An 115

- Ưu điểm nổi bật:

• Hiển thị rõ ràng đĩa đệm, rễ thần kinh, dây chằng, mô mềm quanh cột sống;
• Đánh giá mức độ thoát vị, tình trạng chèn ép và biến chứng như phù tủy, hẹp ống sống;
• Không gây nhiễm xạ, an toàn cho cả bệnh nhân và nhân viên y tế;
• Ít khi dùng thuốc tương phản.

- Hạn chế:

• Không dùng cho những người trong cơ thể có thiết bị cấy ghép bằng kim loại nhiễm từ (như máy tạo nhịp tim, clip mạch máu não…);
• Phải thận trọng khi sử dụng cho phụ nữ mang thai, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ nhất;
• Không phù hợp với người mắc hội chứng sợ không gian kín;
• Thời gian chụp lâu hơn CT, chi phí cao hơn.

Tại Gia An 115, hệ thống máy MRI hiện đại đáp ứng khảo sát chuyên sâu Thần kinh – Cột sống, cho hình ảnh chi tiết, hỗ trợ bác sĩ xác định chính xác mức độ tổn thương, từ đó đưa ra chỉ định điều trị phù hợp hoặc theo dõi bệnh hiệu quả.

3. Chụp cắt lớp vi tính (CT-scan)

CT sử dụng tia X để tạo ảnh cắt lớp chi tiết, có ưu thế rõ rệt trong khảo sát cấu trúc xương. Kỹ thuật này thường được chỉ định trong các ca cấp cứu hoặc khi cần đánh giá nhanh tổn thương xương.

- Ưu điểm:

• Hình ảnh rõ nét.
• Thời gian chụp nhanh, được dùng nhiều trong các bệnh cấp cứu.
• Có giá trị trong phát hiện trường hợp thoái hóa xương: vôi hóa dây chằng dọc sau, mỏm xương và dày dây chằng…
• Có giá trị tuyệt vời trong chấn thương vì nhìn rõ các cấu trúc xương. Nó có thể cho thấy hình dạng và kích thước của ống sống, thành phần trong ống sống và các cấu trúc xung quanh.

- Hạn chế của CT thế hệ cũ:

• Tuy có thể thấy đĩa đệm ở cửa sổ khảo sát mô mềm nhưng để chẩn đoán chính xác về thoát vị đĩa đệm có thể là một khó khăn.
• Gây nhiễm xạ – không phù hợp với phụ nữ mang thai hoặc người cần chụp nhiều lần để theo dõi lâu dài.
• Khi sử dụng thuốc cản quang, cần cẩn trọng với người có cơ địa dị ứng hoặc người bệnh suy thận.

Mới đây, Bệnh viện Gia An 115 đã đầu tư máy CT SOMATOM Force VB30 – công nghệ thế hệ mới từ Siemens Healthineers (CHLB Đức). Hệ thống này mang đến những cải tiến vượt bậc:

• Độ phân giải hình ảnh cực cao, hỗ trợ đánh giá chính xác các tổn thương liên quan đến thoát vị đĩa đệm và cấu trúc xương đi kèm (vôi hóa dây chằng, thoái hóa nặng, hẹp ống sống…);
• Chụp cực nhanh chỉ trong 1–2 giây, giảm khó chịu cho người đang đau cấp hoặc không thể nằm yên lâu;
• Liều tia thấp (giảm đến 85% liều tia X), giảm ~40% lượng thuốc cản quang – phù hợp cho cả người cần chụp nhiều lần;
• Tái tạo hình ảnh đa mặt cắt, hỗ trợ chẩn đoán toàn diện trong các trường hợp không thể chụp MRI.

SOMATOM Force VB30 không chỉ mở rộng giới hạn của kỹ thuật CT truyền thống mà còn nâng tầm chẩn đoán hình ảnh tại Gia An 115, giúp người bệnh tiếp cận công nghệ hiện đại với mức an toàn cao hơn.

Hệ thống máy SOMATOM Force VB30 tại Bệnh viện Gia An 115

Xem thêm: SOMATOM Force VB30 5 ưu điểm nổi bật của siêu máy CT tại Bệnh viện Gia An 115

Trong chẩn đoán thoát vị đĩa đệm, hình ảnh học là công cụ then chốt giúp xác định chính xác tổn thương và cá thể hóa điều trị. MRI là tiêu chuẩn vàng để khảo sát mô mềm như đĩa đệm và rễ thần kinh, trong khi CT đặc biệt hữu ích khi cần đánh giá cấu trúc xương hoặc không thể chụp MRI. Việc lựa chọn kỹ thuật nào phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của người bệnh, đánh giá của bác sĩ chuyên khoa và điều kiện trang thiết bị tại cơ sở y tế.

Tại Bệnh viện Gia An 115, hệ thống thiết bị hiện đại – đặc biệt là máy MRI tiên tiến, máy CT SOMATOM Force VB30 thế hệ mới – cùng đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Chẩn đoán hình ảnh, Ngoại Thần kinh Cột sống giàu kinh nghiệm, mang đến khả năng chẩn đoán chính xác và xây dựng lộ trình điều trị tối ưu cho từng trường hợp thoát vị đĩa đệm, giúp người bệnh cải thiện chất lượng sống và phòng ngừa biến chứng hiệu quả.

Bệnh viện Gia An 115 là bệnh viện đa chuyên khoa kỹ thuật cao. Bệnh viện quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm, tận tâm, chu đáo và hệ thống trang thiết bị hiện đại, đặc biệt có ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán, điều trị. Để đăng ký khám và tư vấn, bạn vui lòng sử dụng tính năng Đặt lịch khám ngay trên website.