Ngày càng nhiều người trẻ mắc bệnh tim mạch, vì sao?

Trước đây, bệnh tim mạch chủ yếu gặp ở người trên 50 tuổi, nhưng hiện nay không hiếm trường hợp bệnh nhân chỉ mới 30-40 tuổi, thậm chí trẻ hơn…

Xu hướng trẻ hóa của bệnh tim mạch

Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng trong vài thập kỷ qua, tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do tim mạch đang có xu hướng gia tăng ở nhóm người trẻ tuổi. Đây là thực trạng chung đáng lo ngại trên toàn cầu, không chỉ riêng tại Việt Nam.

Trước đây, bệnh tim mạch chủ yếu gặp ở người trên 50 tuổi, nhưng hiện nay không hiếm trường hợp bệnh nhân chỉ mới 30-40 tuổi, thậm chí trẻ hơn.

Tại Bệnh viện Gia An 115, thực tế thăm khám lâm sàng cũng ghi nhận không ít bệnh nhân mới ở độ tuổi 30-40 đi khám hoặc nhập viện vì nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim hoặc đau ngực do bệnh mạch vành.

Thực tế này cho thấy, bệnh tim mạch không còn là “bệnh của tuổi già” nữa, mà đang âm thầm lan tới cả nhóm dân số trẻ.

Vì sao bệnh tim mạch ngày càng trẻ hóa?

Chuyên gia Tim mạch – Tim mạch can thiệp BS.CKII. Dương Duy Trang – Phó Giám đốc Y khoa Bệnh viện Gia An 115 cho biết, sự “trẻ hóa” của bệnh tim mạch là kết quả của nhiều yếu tố cộng hưởng. Trước hết là lối sống hiện đại: ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, giàu muối, đường và chất béo bão hòa; hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và ít vận động. Đây là những yếu tố nguy cơ ngày càng phổ biến ở người trẻ.

Một số nghiên cứu chỉ ra, các yếu tố nguy cơ hàng đầu gây nhồi máu cơ tim ở người trẻ tuổi là hút thuốc lá, rối loạn lipid máu, tăng huyết áp và đái tháo đường.

Về mặt cơ chế, các yếu tố này gây tổn thương nội mô mạch máu – lớp tế bào mỏng lót trong lòng mạch. Khi nội mô bị viêm hoặc tổn thương, mảng xơ vữa dễ hình thành và phát triển, dẫn đến hẹp hoặc tắc động mạch, đặc biệt là mạch vành. Tình trạng này tiến triển âm thầm qua nhiều năm, đến khi mảng xơ vữa vỡ ra mới gây ra nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Các rối loạn chuyển hóa như béo phì, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường type 2 – vốn trước đây gặp chủ yếu ở người trung niên – nay đang xuất hiện ngày càng sớm, thậm chí từ độ tuổi 20-30.

Nhiều người cho rằng bệnh tim mạch chỉ xảy ra ở người lớn tuổi nên không đi khám định kỳ, không kiểm tra huyết áp, đường huyết hay mỡ máu. Thực tế, đây lại là những “kẻ thầm lặng” gây tổn thương mạch máu theo thời gian mà không biểu hiện rõ ràng.

BS.CKII. Dương Duy Trang cho biết, trong thực hành lâm sàng, ông từng gặp không ít trường hợp bệnh nhân dưới 40 tuổi bị nhồi máu cơ tim nhưng nhập viện trễ vì nghĩ chỉ là đau dạ dày hoặc căng thẳng công việc. Khi đến viện, động mạch vành đã tắc hoàn toàn, buộc phải can thiệp cấp cứu. Nếu được phát hiện sớm hơn, họ hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng thay đổi lối sống và điều trị nội khoa.

Điều này cho thấy, việc tầm soát sớm và chủ động kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ có ý nghĩa rất lớn, không chỉ giúp phát hiện yếu tố nguy cơ mà còn giúp bác sĩ can thiệp kịp thời, ngăn chặn biến chứng nặng.

BS.CKII. Dương Duy Trang can thiệp tim mạch cho người bệnh tại Bệnh viện Gia An 115

Người trẻ cần làm gì để phòng tránh bệnh tim mạch?

Theo BS. Trang, để phòng ngừa bệnh tim mạch, người trẻ cần bắt đầu từ việc thay đổi lối sống. Chế độ ăn nên ưu tiên rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo (như cá hồi, cá thu), dầu thực vật lành mạnh (như dầu ô liu hoặc dầu hạt cải), đồng thời hạn chế muối dưới 5g mỗi ngày, giảm thực phẩm chế biến sẵn, đường tinh luyện và chất béo bão hòa. Các mô hình ăn như Địa Trung Hải hoặc DASH được chứng minh có thể kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết và mỡ máu.

Nên duy trì hoạt động thể lực ít nhất 150 phút/tuần ở mức trung bình (đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội) hoặc 75 phút/tuần ở mức cường độ cao, kết hợp với tập tăng sức cơ 2 buổi/tuần. Ngủ đủ giấc (7–8 tiếng/đêm) và kiểm soát stress cũng rất quan trọng vì thiếu ngủ, căng thẳng mạn tính đều làm tăng nguy cơ tăng huyết áp và rối loạn nhịp tim.

Trong kỷ nguyên công nghệ số, người trẻ có thể tận dụng các thiết bị đeo thông minh và ứng dụng theo dõi sức khỏe để hỗ trợ quản lý tim mạch hiệu quả hơn. Các thiết bị như đồng hồ thông minh, vòng tay theo dõi sức khỏe giúp đo nhịp tim, giấc ngủ, huyết áp, mức độ vận động, thậm chí cảnh báo sớm rối loạn nhịp tim hoặc tình trạng stress. Tuy nhiên, cần chú ý rằng các thiết bị này chỉ mang tính hỗ trợ, không thay thế cho việc khám và tầm soát sức khỏe định kỳ.

Thực phẩm nào nên hạn chế để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch?

Chế độ dinh dưỡng là yếu tố nền tảng trong dự phòng bệnh tim mạch. Các loại cá béo cung cấp acid béo omega-3 giúp giảm triglycerid, hạn chế viêm mạch máu và ổn định nhịp tim. Ngũ cốc nguyên hạt và rau củ giàu chất xơ giúp giảm hấp thu cholesterol “xấu” (LDL) và duy trì đường huyết ổn định. Ngược lại, chất béo trans trong đồ chiên rán, thức ăn nhanh không chỉ làm tăng LDL mà còn làm giảm “cholesterol tốt” (HDL), khiến quá trình xơ vữa động mạch diễn ra nhanh hơn.

Quan trọng hơn, người trẻ cần lắng nghe cơ thể: không bỏ qua những dấu hiệu bất thường như hồi hộp, đau ngực, mệt mỏi, khó thở… Đặc biệt, với những người có yếu tố nguy cơ như béo phì, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường hoặc tiền sử gia đình bệnh tim mạch, nên tầm soát định kỳ từ 20 tuổi trở lên để phát hiện sớm bất thường và có hướng can thiệp kịp thời.

Và chúng ta cần chuyển từ tư duy “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”. Tim mạch là lĩnh vực mà 80% biến cố có thể phòng ngừa được nếu phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ.

Mỗi tháng Bệnh viện Gia An 115 tiếp nhận khoảng hơn 2.000 người bệnh đến khám và điều trị các bệnh lý tim mạch. Nhiều trường hợp đến khám khi đã có tổn thương mạch vành nghiêm trọng, phải tiến hành can thiệp để tránh rủi ro cho tính mạng.

Trong hơn 3.000 ca can thiệp tim mạch đã được thực hiện thành công tại Bệnh viện Gia An 115, có rất nhiều ca can thiệp khó và đặc biệt khó, giúp người bệnh thoát khỏi nguy hiểm khi đã cận kề “cửa tử”. Có thể nói đây là một thành tựu trong hành trình phát triển của khoa Nội Tim mạch - Tim mạch can thiệp nói riêng và Bệnh viện Gia An 115 nói chung, trong định hướng phát triển phấn đấu trở thành nhà cung cấp dịch vụ y tế hàng đầu ở Việt Nam và khu vực.